مفصل شانه پیچیدهترین مفصل بدن است. این پدیدهٔ عجیب شاهکار زیست مکانیکی و هنر حرکات است. لااقل یک چیز در مورد شانه واضح است: تا جائی که دچار ناتوانی شود، عدم درمان را تحمل میکند. و متأسفانه از کار افتادن آن معمولاً دردناک است. یکی از شایعترین علل درد شانه التهاب وترهای اطراف مفصل آن است. التهاب وتر بیشتر در اثر کار زیاد آن روی میدهد. وقتی کاری مثل ارهکشیدن یا ورزش گلف میکنید، وترهای شانه بر روی استخوان سائیده شده و به تحریک و درد آن منجر میگردد.
التهاب کیسهٔ زلالی مفصل هم، که به اندازهٔ التهاب وترها ایجاد درد شانه میکند، در اثر کار زیاد روی میدهد. اما شروع آن بهصورت گستردهتری است. کیسهٔ نرمی در مفصل برای کاهش اصطکاک آن است، که تورم آن ایجاد درد میکند. اگر بههنگام بالا بردن دست احساس درد در شانه میکنید، ممکن است علت آن رسوب کلسیم در آنجا باشد. این رسوب در زیر وتری در مفصل تیغهٔ شانه با استخوان چنبر تشکیل میشود.
گاهی درد شانه در اثر یک حادثه روی میدهد. افتادن ممکن است باعث در رفتن شانه شود، که بازو را از مفصل خود با استخوان کتف خارج میکند. شکستگی استخوان بازو گاهی وتر حرکتدهندهٔ بازو را پاره میکند. اگر این پارگی با عمل جراحی ترمیم نشود، ممکن است باعث گرفتاری شانه برای تمام عمر گردد.
- درمان درد شانه
هر درد شانه در اثر حادثه باید فوراً توسط پزشک درمان شود. پزشک بعضی در رفتگیها را بهآسانی جا میاندازد. موارد شدیدتر آن باید با جراحی درمان شود. اگر درد شانه در اثر کار زیاد باشد، نکات زیر به رفع آن کمک میکند. شانه را استراحت بدهید. اگر شانهٔ شما بعد از انجام کار تکراری دچار درد میشود، سعی کنید طرز انجام کار را عوض کنید. یا در فاصلهٔ کار به شانه استراحتی بدهید.
ورزش را بهطور کامل ترک نکنید مثلاً اگر گلف بازی میکنید، چند روز بهجای آن دوچرخهسواری کنید. آن را خنک کنید. با اولین آزردگی شانه کیسهای یخ را چندبار در روز، و هر بار کمتر از ۲۰ دقیقه، روی آن بگذارید. یخ ناحیهٔ آزرده را بیحس کرده و تورم و التهاب آن را کاهش میٔهد. آن را گرم کنید. بعد سه روز یخگذاشتن و کم شدن درد، چندبار در روز، هر بار بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، گرمای مرطوب به آن بدهید. گرما جریان خون را در ناحیهٔ آسیب دیده بیشتر میکند. حتی ریزش آبگرم در هنگان دوش گرفتن مؤثر است.
دارو بخورید. خوردن داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مشکل را درمان نمیکند، ولی درد را موقتاً تسکین میدهد. نزد پزشک بروید. اگر بعد از چند روز درد شانه از بین نرود، یا مرتباً به آن آسیب وارد میآید، نزد پزشک بروید تا او درمان فراصوتی، استروئیدی، یا جراحی را توصیه کند. یک تزریق داروی استروئید با بیحسی موضعی در مفصل میتواند تا یک سال درد را آرام کند. مدت تسکین درد بستگی به فعالیت شانه دارد. اگر بهکار خود برگردید و دوباره شانه را زیاد بهکار بگیرید، درد ظرف چند هفته باز میگردد. در برخی افراد، عمل جراحی تراشیدن تکهای استخوان که بر وتر فشار میآورد لازم میشود. بعضی دیگر نیاز به ترمیم وتر گردانندهٔ بازو دارند.
تقویت شانه
اگر درد شانه مکرر است تقویت ماهیچهها و وترهای آن را احتمالاً مفید خواهد بود. هفت ورزش زیر به این کار کمک خواهد کرد.
۱. به شکم بر روی تخت یا میز محکمی دراز بکشید و دستها را از دو طرف آویزان کنید. در کف هر دست یک وزنهٔ نیمکیلوئی گرفته و پشت دست را به طرف خود بگیرید. حالا وزنهها را تا سطح چشمها بالا بیاورید. این کار را ۸ تا ۱۲ تکرار کنید.
۲. صاف بایستید و در هر دست وزنهای نیمکیلوئی بگیرید. شانهها را به طرف گوشها بالا بکشید. سپس شانهها را به عقب کشیده و بههم نزدیک کنید. شانهها را آزاد کرده و این کار را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
۳. به پشت دراز بکشید و دست چپ را بالای سر روی دست راست بگذارید. با دست چپ دست راست را به آرامی بهطرف گوش چپ بکشید. با دست راست کمی مقاومت کنید. این کار را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کرده و سپس با دست دیگر انجام دهید.
۴. بر لبهٔ صندلی محکمی نشسته و با دستهایتان صندلی را در دو طرف پاها بگیرید. حالا سعی کنید خود را از روی صندلی بلند کنید. این کار را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
۵. روی طرف چپ بدن دراز بکشید. آرنج راست را روی طرف راست بدن گذاشته و آن را ۹۰ درجه خم کنید. وزنهای نیمکیلوئی را در دست راست گرفته و روی شکم بگذارید. حالا آرنج را محکم نگاه دارید و سعی کنید تا آنجا که میتوانید وزنه را بلند کنید. دست را رها کرده و ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید. همین ورزش را با دست دیگر هم انجام دهید.
۶. بایستید و وزنهای نیمکیلوئی در هر دست بگیرید. در حالی که دستها را بهدور خود میچرخانید، آنها را تا جائی که امکان دارد از دو طرف بلند کنید. دستها را رها کرده و ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
۷. به شکم روی میز محکمی دراز بکشید، بهطوری که شانهها و بازوها روی میز و ساعدها از میز آویزان باشند. در هر دست وزنهای نیمکیلوئی گرفته و دستها را تا سطح میز بالا بیاورید. این کار را نیز ۸ تا ۱۲ تکرار کنید.
- چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- دست را نمیتوان بالای سر برد.
- شانه را نمیتوان تکان داد.
- احساس شبیه خارجشدن شانه از جای خود وجود دارد.
* درد دست
- درد دست نشانهٔ چیست؟
دست ابزار انعطافپذیر عجیبی است. میتوان آن را برای کارهای مختلف، از پرتاب توپ گرفته تا حمل کیسهٔ خرید و تکان دادن برای خداحافظی، به کار گرفت. ولی، مانند هر ابراز دیگر، دست نیز تا حدی تحمل دارد.
درد دست علل متعددی دارد، ولی اغلب تا یک علت ردیابی میشود:
خستگی ماهیچهها. درد و خستگی امروز دست ممکن است فردا بهتر شود، در اینصورت چیز مهمی نیست. اما اگر بدون هیچ دلیل مشخصی درد میآید و میرود، و باز بر میگردد، ممکن است ناشی از التهاب مفصل باشد. اگر درد به تدریج زیاد میشود و ورم آزاردهندهای دارد، احتمالاً دچار شکستگی استخوان ساعد یا بازو شدهاید. ممکن است فکر کنید شکستگی استخوان چیز واضحی است، ولی گاهی استخوانی میشکند، بدون آنکه انسان متوجه شود. مثلاً ممکن است ضربهای به دستتان بزنید یا زمین بخورید و احساس درد نکنید تا زمانی که فعالیت دست زیاد شود یا فشاری بر ناحیهٔ شکسته وارد آید.
آسیب دیدن مچ دست هم میتواند باعث درد شدید ساعد شود. از شایعترین این دردها آسیب ناشی از تکرار یک حرکت است، مثل تایپ کردن، چکش زدن یا برداشتن تکراری یک چیز. این درد هر روز بدتر میشود، چون دست استراحت نمیکند. بالاخره کشیدگی بافتها بر توانائی دست به بهبود غلبه میکند. گرچه آسیبدیدگی عمدتاً در مچ است، اما درد ممکن است تا آرنج بالا رود. آسیب دیدن بازو کمتر اتفاق میافتد، چون ماهیچههای زیادی دور آن را گرفته است.
یکی از شایعترین آسیبدیدگیهای بازو که به درد منجر میشود التهاب وتر ماهیچهٔ دو سر است که در آن، وتر نزدیک به شانه کوفته یا پاره شده است و درد فزایندهای در ماهیچهٔ دو سر بازو ایجاد میکند. درد هر جای بدن نیز میتواند به بازو مربوط باشد. مثلاً برداشتن اجسام سنگین ممکن است وترهای شانه را ملتهب کند که صورت درد بازو خود را نشان میدهد. درد شدیدتر منتشر به پائین دست چپ علامتی سنتی حملهٔ قلبی است. این درد ممکن است با تهوع، تنگی نفس یا درد قفسهٔ سینه همراه باشد. اما گاهی درد دست چپ تنها علامت آن است.
- درمان درد دست
درمان درد دست بستگی به محل و شدت آسیبدیدگی دارد. ولی در اینجا چند مورد یادآوری میشود. دست را راحت بگذارید. اگر درد دست شدید نیست و تغییری در آن مشاهده نمیشود، آسانترین درمان، یعنی استراحت، را انجام دهید. چند روز دستتان را از انجام فعالیت معاف کنید. کار دست را کم کنید. اگر استراحت مطلق برای دستتان امکان ندارد و باید کار کند، مقدار فعالیتش را نصف کنید و در فاصلهٔ آن چنند بار به آن استراحت دهید. کار کردن افراد تا حدی که فعالیت آنها باعث ایجاد درد نشود اشکالی ندارد، اما کارکردن آنها با درد زیاد غیر عاقلانه است.
درد یک علامت هشداردهنده است. دست را بالا بگیرید. در هنگام استراحت، دست را تا حد سینه بالا بیاورید. مثلاً وقتی دراز کشیدهاید، آن را روی یک یا دو بالش نرم بگذارید. دست را خنک کنید. یک قطعه یخ را بر روی ناحیهٔ دردناک بمالید تا پوست نسبت به آن بیحس شود، البته نه بیشتر از چهار دقیقه. مواظب باشید رنگ دست سفید یا آبی نشود. یا یک بستهٔ شیمیائی آمادهٔ ”خنککننده سریع“ را در یک حوله پیچیده و آن را تا ۲۰ دقیقه بر روی دست بگذارید. هر ۱۰ دقیقه یکبار پوست را کنترل کنید.
مسکن بخورید. در صورت لزوم، از داروهای ضددرد مجاز، با رعایت دستورات آن، استفاده کنید. به پزشک خبر دهید. اگر با همهٔ این کارها هنوز درد دارید، به پزشکتان اطلاع دهید. درمانهای بیشتر ممکن است شامل استفاده از کورتیزون برای کاهش ورم، گچ گرفتن، و در موارد شدیدتر انجام عمل جراحی برای تصحیح اختلال درونی بدن باشد.
- چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- دست بیش از دو روز است که درد دارد.
-درد با کار یا ورزش بدتر میشود.
- دست گرفتار درد حس ندارد.
- دست تغییر شکل داده یا ورم کرده است.
- دست را نمیتوان دراز کرد.
- درد دست همراه با درد قفسهٔ سینه یا تنگی ممکن است علامت حملهٔ قلبی باشد. در اینصورت یک فوریت پزشکی است.
منبع : http://www.pezeshk.us
دکتر لیلا بیدکی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی