نوار عصب و عضله (EMG-NCS) یکی از تست های تشخیصی بسیار دقیق در حیطه کاری متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می باشد .
در واقع در بیمارانی که بعد از اخذ شرح حال و انجام معاینه فیزیکی مشکوک به ضایعه عصبی ، عضلانی و یا هردو هستیم میتوان با انجام نوار عصب و عضله به دقت بین تشخیص های افتراقی که در ذهن پزشک شکل گرفته است ، بهترین تشخیص را استخراج نمود.
این تست شامل دو قسمت عمده است :
1-نوار عصب ( NCS) : که شامل بررسی پاسخ عصبی و سرعت هدایت سیگنال در اعصاب مختلف اندام فوقانی و تحتانی است . تحریک خفیف الکتریکی که بی ضرر هم می باشد ، به عصب داده می شود و سپس پاسخ عصب به آن تحریک روی نمایشگر ثبت می شود.
2-نوار عضله (EMG) : در این قسمت با استفاده از وارد کردن الکترود باریک مخصوص به عضلات مختلف و درخواست از بیمار برای انقباض آن عضلات، موج های انقباضی روی نمایشگر ثبت می شود.
سپس پزشک با استفاده از بررسی تقاوت مقادیر به دست آمده با مقادیر نرمال ، بررسی شکل امواج ثبت شده از عصب و عضله و بررسی سرعت هدایت در اعصاب می تواند به تشخیص نهایی دست پیدا کند .
بنابراین انجام این تست و تفسیر و گزارش آن نیازمند تخصص ، تجربه و مهارت است .
نکته قابل توجه این است که بر خلاف تصور برخی بیماران ، این تست در صورت انجام توسط پزشک ماهر و با حوصله ، به هیچ وجه دردناک نیست ، عارضه ای در صورت انجام درست و همکاری بیمار ندارد و چندان نیز وقت گیر نمی باشد.
موارد قابل تشخیص با نوار عصب و عضله شامل :
-نوروپاتی ها ( بیماری اعصاب )
-میوپاتی ها ( بیماری عضلات )
-آسیب های عصبی یا عضلانی به علت تصادف ، ورزش و....
-آسیب سموم روی عصب و عضله
-بررسی آثار فتق دیسک گردنی و کمری روی ریشه های اعصاب نخاعی (رادیکولوپاتی)و تنگی کانال نخاعی
-آسیب اعصاب مغزی
-بررسی میزان ترمیم عصب و عضله بعد از آسیب
-بررسی نیاز یا عدم نیاز به جراحی فتق دیسک گردنی و کمری
-گیر افتادگی اعصاب مانند سندرم تونل کارپ ، تونل گایان ، تونل کوبیتال و تونل تارسال
تست نوار عصب و عضله چيست؟ و تست نوار عصب و عضله چگونه در تشخيص بيماري كمك مي كند؟
تست نوار عصب و عضله یک بررسی تشخیصی برای پی بردن به عملکرد عصب های بدن است. بدن انسان یک مولد الکتریسیته است و هدف از تولید این الکتریسیته انتقال پیام ها بین مغز و دیگر اندام هاست. انتقال پیام هایی بصورت حس لمس، درد، فشار، گرما در پوست و دیگر حسهایی مثل دیدن، شنیدن و ...از اندام به مغز از طریق عصب انجام میشود. همچنین دستورات مغز به اندام ها برای انجام دادن کارهایی مثل حرکت دادن عضو از طریق ارسال پیام بوسیله عصب ها است.
اعصاب این پیام ها را بصورت امواج الکتریکی منتقل میکنند دقیقاً مثل همان کاری که در سیم تلفن انجام میشود. وقتی عصب کار خود را به درستی انجام نمیدهد این انتقال پیام و انتقال امواج الکتریکی دچار اختلال میشود. روش هایی وجود دارد که به وسیله آنها میتوان شدت و سرعت و دیگر خصوصیات امواج الکتریکی که در طول عصب جریان دارند ثبت میشود. پزشک ارتوپد با بررسی این امواج میتواند در مورد بیماری های عصب به اطلاعات مفیدی دست پیدا کند. به این تست، الکترودیاگنوستیک Electrodiagnostic testing میگویند.
دو نوع تست در این روش بکار برده میشود که عبارتند از:
الکترومیوگرافی Electromyography EMG
مطالعه هدایت عصبی Nerve conduction studies NCS
این تست ها به توسط متخصص اعصاب یا فیزیوتراپ متخصص در این کار انجام میشود.
الکترومیوگرافی Electromyography چیست؟
عضلات، الکتریسیته تولید میکنند و در این روش فعالیت الکتریکی عضله بررسی میشود. سوزن های بسیار ظریفی از طریق پوست به داخل عضله مورد نظر فرستاده میشود تا از طریق آنها امواج الکتریکی تولید شده بوسیله عضله به دستگاه مخصوصی فرستاده شود. دستگاه، امواج الکتریکی جمع آوری شده را تقویت و سپس ثبت میکند.
کسی که تست نوار عصب و عضله را انجام میدهد از شما میخواهد تا گاهی عضله خود را شل کرده و گاهی آنرا منقبض کنید. در هر کدام این حالات امواج بخصوصی تولید میشود. ممکن است در حین فرو رفتن سوزن ها در پوست کمی درد ایجاد شود که بزودی از بین میرود همچنین بعد از خروج سوزن ها از پوست جای آنها تا چند روز ممکن است کمی سوزش داشته باشد. اگر از داروهایی که خون را رقیق میکند استفاده میکنید، بیماری ریوی دارید یا به علت بیماری زمینه ای خاصی خطر عفونت در بدن شما زیاد است این موارد را باید قبل از انجام تست به تست کننده بگویید. در روز انجام تست به پوست محل هیچ کرم یا لوسیونی نزنید. جواهر نبندید. معمولاً جواب تست بلافاصله بعد از انجام آن به شما داده میشود.
مطالعه هدایت عصبی Nerve conduction study NCS چیست؟
این تست را معمولاً همراه با تست قبلی انجام میدهند تا بفهمند آیا عصب خاصی به درستی کار میکند یا خیر. در این روش تست کننده چسب های مخصوص را در نقاط مختلفی روی پوست شما میچسباند. این نقاط در مسیر عصب مورد مطالعه هستند. در زیر این چسب ها تکه فلزی قرار دارد که به توسط سیمی به دستگاه متصل میشود. پس کار این چسب یا الکترودها جمع آوری اطلاعات الکتریکی از سطح پوست است.
دستگاه از طریق یکی از این الکترودها یک جریان الکتریکی ضعیف را به پوست شما وارد میکند. این جریان الکتریسیته از طریق پوست به عصب وارد شده و در طول آن حرکت میکند. در کمی بالاتر در مسیر عصب الکترود بعدی جریان الکتریکی رسیده را دریافت و ثبت میکند. سپس دستگاه بررسی میکند که چقدر زمان طی شده تا موج الکتریکی از نقطه اول به نقطه دوم برسد. به زبان دیگر سرعت هدایت امواج الکتریکی در داخل عصب بررسی میشود.
این سزعت هدایت معمولاً در حدود 200 کیلومتر در ساعت است. وقتی عصب به هر علتی خوب کار نمیکند ممکن است این سرعت هدایت کم شود. تست کننده با تغییر محل الکترود ها سعی میکند محل آسیب عصب را کشف کند. موقع وارد شدن جریان الکتریکی از الکترود اول به پوست یک احساس خفیف برق گرفتگی حس میشود که دردناک یا آزار دهنده نیست.
از این تست های الکترودیاگنوستیک در بیماری هایی مثل سندرم کارپال تونل یا سندرم فشار به عصب آلنا در مچ دست یا بررسی سیاتیک یا دردهای گردن که به دست تیر میکشد، در بررسی تاثیر دیابت روی اعصاب و یا در بررسی آسیب عصب بعد از ضرباتی که به اندام وارد میگردد و بسیاری بیماری های دیگر استفاده میشود. دقت این تست ها برای کشف مشکل همیشه زیاد نیست و گاهی اوقات با وجود بیماری در عصب ممکن است تست چیزی را نشان ندهد.
منبع:کلینیک توانبخشی آرمان
دکتر لیلا بیدکی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی