درمان كمردرد هاي مختلف بر اساس تشخيص باليني علت زمينه اي درد تعيين مي شود. توضيح بيشتر درباره درمان كمردردهاي ناشي از علل مختلف در هر قسمت ذكر خواهد شد و در اينجا، تنها به اقدامات كلي اشاره مي شود.
E1 . درمان محافظه كارانه
در اكثر بيماران، كمردرد بدون نياز به جراحي درمان مي شود. در كمردردهاي حاد و كوتاه مدت، درمان هاي خاص خانگي موثر واقع مي شوند. اين درمان ها عبارتند از :
o توصيه به فعال بودن.
o استفاده از ضددردها مثل داروهاي ضد درد غير استروييدي (مانند ايبوپروفن يا ديكلوفناك) يا استامينوفن
o دستكاري مهره ها در دردهاي حاد يا مزمن. معاينه مخصوص باليني مي تواند مشخص كند كه كدام موارد بهتر به دستكاري پاسخ مي دهند.
o شل كننده ها عضلاني براي كمردرد هاي حاد يا مزمن
o داروهاي ضد افسردگي براي كمردرد هاي مزمن
o ورزش براي كمردرد هاي مزمن
o برنامه هاي ويژه و منظم درماني براي كمردرد هاي تحت حاد يا مزمن
o مصرف منظم مسكن هاي بدون نياز به نسخه ممكن است تنها كار ضروري باشد.
o استراحت به مدت كوتاه مفيد است ولي طولاني تر شدن آن از 2 روز در واقع بيشتر زيان آور است تا مفيد.
o چنانچه درمان هاي خانگي بي فايده بودند به پزشك مراجعه نماييد تا داروهاي قوي تر يا درمان ديگري را توصيه كند.
o در اكثر موارد، داروهاي ضد التهاب غير استروييدي (مثل ايندومتاسين، ديكلوفناك، ايبوپروفن و ... ) يا در بعضي موارد، شل كننده عضلاني به منظور تسكين كمردرد خفيف تا متوسطي كه با مسكن هاي بدون نسخه بهبود نمي يابند تجويز مي شوند. داروهاي مخدر مثل كودئين يا هيدروكودن را مي توان تحت نظر دقيق پزشك براي مدت كوتاه استفاده كرد.
o مقادير كم انواع خاصي از داروهاي ضد افسردگي به ويژه داروهاي ضد افسردگي سه حلقه اي (مثل آمي تريپتيلين)، مستقل از اثر آن ها بر افسردگي موجب تسكين كمردرد مي شوند.
o فيزيوتراپي و ورزش
فيزيوتراپيست ها از درمان هاي مختلفي شامل كمپرس گرم، كمپرس يخ، اولتراسون، تحريك الكتريكي و روش هاي آزادسازي عضله براي تسكين درد عضلات و بافت هاي نرم كمر استفاده مي كنند. سپس با تسكين درد، ورزش هاي اختصاصي براي افزايش انعطاف پذيري بدن، تقويت عضلات پشت، كمر و شكم و بهبود وضعيت بدن تجويز مي شود. استفاده منظم از اين روش ها از عود كمردرد پيشگيري مي كند.
o درمان هاي تزريقي
چنانچه درد با روش هاي قبلي تسكين نمي يابد و به ساق پا انتشار پيدا مي كند ممكن است از تزريق كورتون به داخل فضاي اطراف نخاع (فضاي اپيدورال) استفاده شود. تزريق كورتون به كاهش التهاب اطراف ريشه هاي عصبي كمك مي كند ولي معمولاً مدت تسكين درد كمتر از 6 هفته است.
در بعضي موارد از تزريق داروهاي بي حس كننده به داخل يا نزديك ساختمان هايي كه تصور مي شود موجب بروز كمردرد شده اند استفاده مي شود. مطالعات اوليه نشان داده اند كه سم بوتوليسم (بوتوكس؛ Botox) نيز ممكن است احتمالاً از طريق فلج كردن عضلات دچار اسپاسم موجب تسكين كمردرد شود. معمولاً اثر تزريق بوتوكس 3 تا 4 ماه باقي مي ماند.
o رفتار درماني
o طب سوزنی ممكن است براي كمردردهاي مزمن موثر واقع شود.
o درمان هاي جديدتر عبارتند از ماساژ درمانی (كه در برخي بيماران موثر واقع مي شود) و كمپرس با يخ يا كيف آب گرم (يا حرارت مرطوب) كه ممكن است مفيد واقع شود، يوگا (كه درباره آن مطالعات كمي به عمل آمده است). اصلاح تفاوت طول بين دو پا ممكن است مفيد واقع شود (براي اين كار، كفي لاستيكي يا چوب پنبه اي محكمي را در داخل كفش پاي كوتاه تر قرار دهيد، البته در صورتي كه تفاوت بين طول دو ساق 1 سانتي متر يا كمتر باشد.
چنانچه اين اختلاف بيشتر است از كفاش بخواهيد كف و پاشنه مخصوصي برايتان بسازد. قسمت انگشتان و پنجه پا را به تدريج كوتاه تر كنيد تا موجب لغزش نشود. در صورتي كه طول اين قسمت بيش از 8/1 سانتي متر باشد با يك دوم آنچه نياز داريد شروع كنيد تا بتوانيد بدن خود را تنظيم نماييد.
o در هر مورد ممكن است استفاده از انواع درمان ها به منظور يافتن بهترين درمان موثر ضرورت يابد. تقريباً در همه موارد، فيزيوتراپي و/ يا برنامه هاي ورزشي منظم شامل كشش و تقويت عضلاني بخشي از برنامه توانبخشي را تشكيل مي دهند.
o نقش داروهاي مخدر براي كمردرد هاي مزمن مشخص نيست.
E2 . درمان جراحي
درمان جراحي هنگامي توصيه مي شود كه درمان محافظه كارانه موفقيت آميز نباشد يا بيمار دچار علائم عصبي محدود كننده مانند ضعف ساق پاها و بي اختياري ادرار يا مدفوع شود كه در فتق شدید دیسک کمری , آبسه مهره اي يا سندرم دم اسب روي مي دهند. روش هاي جراحي موثري براي كمردردهاي مرتبط با عضله و بافت نرم وجود ندارند.
ساير موارد ضرورت جراحي عبارتند از :
بيماري هاي تحليل رفتگي شديد ديسك مهره اي
تنگي كانال مهره اي
اسپونديلوليستزيس
اسكوليوز (انحناي طرفي ستون فقرات)
شكستگي فشاري
ناپايداري مهره اي
ضربه هاي مهره اي
بد خيمي هاي مهره اي (سرطان)
هماتوم (تجمع خون) در مهره
تغيير مكان ديسك مهره اي
o شايع ترين نوع جراحي در كمردردها عبارتند از :
ميكروديسككتومي (بريدن و برداشتن ديسك مهره اي با كمك ميكروسكوپ)، ديسككتومي (بريدن و برداشتن ديسك مهره اي)، لامينكتومي (بريدن و برداشتن قوس پشتي مهره)، فورامينكتومي (بريدن و برداشتن سوراخ مهره اي) يا ادغام مهره اي.
از روش هاي جراحي داراي تهاجم كمتر بايد از كاشت محرك نخاع كه به طور معمول براي كنترل نشانه هاي دردهاي ريشه اي عصبي مزمن (سياتيك) به كار مي رود نام برد. قرار دادن ديسك كمري مصنوعي روش جديدتري است كه براي بيماري هاي استحاله اي ديسك به كار مي رود و در نتيجه آن، حركت مهره حفظ مي شود.
نكته :
· وارد آمدن فشار به وسيله ديسك مبتلا به فتق يابیرون زدگی، بر عصب اصلي اي كه به سمت پايين ساق پا مي رود و (عصب سیاتیک) نام دارد، موجب بروز درد واضح و تير كشنده اي از نشيمن تا ساق پا مي شود.
· مفاصلي كه بيش از همه دچار آرتروز مي شوند عبارتند از : مفاصل لگن، دست ها، زانوها و كمر.
در بعضي از موارد التهاب مفصل (آرتريت،آرتروز)مهره منجر به تنگ شدگي فضاي اطراف نخاع مي شود كه به آن تنگي مجراي مهره اي مي گويند.
E3 . درمان جايگزين
كايروپراكتيك (chiropractic)
كمردرد يكي از شايع ترين علل مراجعه بيماران به متخصصان كايروپراكتيك است. با پزشك درباره مناسب ترين متخصص براي نوع مشكل خود مشورت نماييد. علاوه بر متخصص كايروپراكتيك، بسياري از متخصصان بيماري هاي استخوان و بعضي از فيزيوتراپيست ها در زمينه دستكاري مهره ها آموزش ديده اند.
كايروپراكتيك به مجموعه اي از تدابير درماني گفته مي شود كه دستگاه عصبي را تعيين كننده سلامتي و بيماري مي داند و سعي مي كند با دستكاري ساختارهاي بدن، به ويژه ساختمان هاي ستون مهره ها، عملكرد هنجار را برقرار نمايد.
o طب سوزني (acupuncture)
طب سوزني در بعضي از بيماران مبتلا به كمردرد موجب تسكين مي شود و بعضي از انواع درد مزمن را كاهش مي دهد.
در طب سوزنی، سوزن هاي استريل از جنس فولاد ضد زنگ، در نواحي خاصي از پوست بدن داخل مي شوند.
o ماساژ (massage)
چنانچه، كمردرد در اثر عضلات دچار تنش يا در اثر كار بيش از حد ايجاد شده باشد، ممكن است ماساژ درماني به شل شدن عضلات كمك كند.
منبع:وبلاگ دکتر هاشمی
دکتر لیلا بیدکی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی