ورزش های مناسب برای درمان تنگی کانال نخاعی

به طور کلی در بیمارانی که دردهای مکانیکال ستون فقرات گردنی و کمری دارند و با تغییر وضعیت قرارگیری بدن، شدت درد تغییر می‌کند، انجام تمرین‌های ورزشی مناسب در بهبود وضعیت بدن امری ضروری و مفید خواهد بود. چنانچه تنگی نخاع ناشی از فتق دیسک بین مهره‌ای به داخل کانال نخاعی باشد و ضایعه دیگری مطرح نباشد، تمرینات زیر پیشنهاد می شود.

ورزش های مناسب برای تنگی کانال نخاعی

• تمرین‌های هوازی شامل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، ۳ روز در هفته در برنامه روزانه خود داشته باشید. سپس به تدریج زمان آن را به مدت ۴۵ دقیقه ۵ تا ۷ روز در هفته افزایش دهید. توجه داشته باشید که از دویدن و پریدن اجتناب کنید. ورزش های هوازی علاوه بر آنکه یکی از ورزش های خاص این بیماران می باشند، تناسب اندام را نیز حفظ می کنند.

• تمرین‌های ثبات ستون فقرات بعد از آموزش توسط کارشناسان به صورت انقباض همزمان عضلات عرضی ناحیه تحتانی شکم و عضلات عمقی ستون فقرات انجام ‌پذیرد.

• تمرین‌های مکنزی به‌صورت راست شدن و خم شدن به عقب در ناحیه کمر که شامل چند تمرین است، توصیه می‌شود.

• سعی کنید تقریبا هر روز، انجام تمرین‌های انعطاف‌پذیری را به صورت کشش عضلات کمر، شکم، لگن و عضلات ران و ساق در برنامه روزانه خود داشته باشید. بسیاری از ورزش های مناسب برای  تنگی کانال نخاعی بر تقویت عضلات شکم و کمر تاکید دارد. این ورزش های کششی روی عضلاتی که انعطاف پذیر نیستند و سفت هستند، انجام می گیرد. همچنین ورزش های کششی کمک می کند تا مواد مغذی ستون فقرات و مناطق اطراف آن فراهم شود.

• اگر هم ورزش های قدرتی و هم ورزش های کششی را انجام دهید، می توانید زودتر این درد را درمان کنید و به احتمال کمتری این درد را بار دیگر تجربه خواهید کرد.

• تغییراتی را در شیوه زندگی نظیر نحوه مناسب نشستن، ‌اجابت مزاج، بلند کردن وزنه و... داشته باشید. همچنین در تغییر جهت به سمت طرفین نیز باید اصلاحاتی صورت گیرد.

• ممکن است این درد کمر ناشی از فتق دیسک و یا سیاتیک باشد و انجام ورزش نادرست می تواند درد ناشی از تنگی کانال نخاعی را بدتر کند. لذا قبل از هر برنامه ورزشی، برای تشخیص علت درد، باید نزد پزشک بروید.

• تقویت عضلات گردن در ناحیه گردن به چهار سمت (جلو، عقب و طرفین)، انقباض عضلات در برابر مقاومت (مانند استفاده از دست) همراه با کشش عضلات گردن (خم کردن گردن توسط دست) توصیه می‌شود.

• اگر ورزش را درست انجام ندهید، باعث می شوید که تمرینات ورزشی نسبتا بی اثر باشند و ممکن است منجر به درد و یا بدتر شدن آن گردند. پس بهتر است از مربی ورزشی و یا فیزیوتراپ، طرز صحیح ورزش کردن را یاد بگیرید.

منبع: دکتر پیریایی و سیمرغ

تنگی نخاع

تنگی نخاع بیماری است که در اثر باریک بودن کانال نخاع ایجاد می گردد. کانال نخاع وظیفه حمایت از نخاع و ریشه های عصبی را بعهده دارد. در صورتیکه کانال نخاع از میزان خاصی در هر یک از محلهای نخاع گردنی پشتی یا کمری باریکتر باشد بسته به میزان باریکی ایجاد شده می تواند برای بیمار مشکل ساز باشد .

در صورتیکه این باریکی نخاع باعث آزردگی طناب نخاعی یا ریشه های ناشی از آن گردد باید به فکر حل این مشکل باشیم. تنگی نخاع می تواند علائمی به شرح زیر ایجاد نماید :

خواب رفتگی و گزگز پاها که با راه رفتن تشدید و با استراحت کاهش می یابد.

درد ،در موارد شدید بی اختیاری ادراری

چه باید کرد؟

تنگی نخاع  در اکثر موارد با ورزش درمانی درمانهای فیزیکی و فیزیوتراپی ورزش درون آب با برنامه مشخص تجویز شده توسط  متخصص طب فیزیکی و توانبخشی قابل درمان است.

در مواردیکه که به درمانمهای  متعارف ذکر شده و یا دارو درمانی بیمار پاسخی نمی دهد و یا عوارض شدید ناشی از فشار روی نخاع یا ریشه های عصبی ظاهر می گردد  این تنگی نخاع را باید با جراحی مرتافع نمود هر چند  نتایج حاصل از جراحی تنگی نخاع در 50درصد موارد رضایتبخش است.

دستاورد تحقیقاتی درخصوص درمان ضایعه نخاعی

محققان و پزشکان دانشگاه علوم پزشکی تهران، به دستاوردهای چشمگیری در درمان بیماران ضایعه نخاعی دست یافتند.در نشست خبری که امروز با حضور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در بیمارستان امام خمینی تهران برگزار شد، ابعاد این دستاورد بزرگ بین‌المللی تشریح شد.آقای دکتر لنکرانی، ضمن تاکید بر اینکه هنوز مراحل آزمون‌های انسانی این روش درمانی در حال انجام است و نباید انتظار بیش از حد داشت، اعلام کرد: نتایج عمل جراحی بر روی 9 تن از بیماران ضایعه نخاعی که با مجوز شورای اخلاق پزشکی مورد درمان قرار گرفته‌اند، مثبت است و یکی از آنها با استفاده از پارالل راه می‌رود. وزیر بهداشت، ضمن تاکید بر اینکه دولت با تمام توان از این اقدام غرورآفرین متخصصان کشور حمایت خواهد کرد: اعلام کرد در صورت نهایی شدن مراحل آزمون این روش درمانی، آمادة انتقال دانش جهت درمان بیماران سایر نقاط جهان نیز هستیم. گفتنی است روش درمانی گروه پزشکی دانشگاه تهران، با استفاده از سلولهای "شوان" انجام می‌شود و روش منحصربه‌فردی است. در موارد معدودی که برخی کشورها با استفاده از روشهای دیگر، اقدام به این درمان کرده‌اند، نتایج بسیار ضعیفتری نسبت به روش انجام شده در کشورمان کسب کرده‌اند.

نکاتی در مورد پروژه درمان بیماران ضایعه نخاعی

  برخی آمارها:

 نظر به اینکه 2100 نفر از جانبازان جنگ تحمیلی دچار ضایعات نخاعی هستند و با توجه به آمار بالای تصادفات و حوادث مختلف، برآورد می‌شود که بیش از 70000 نفر بیمار ضایعه نخاعی در کشور وجود داشته باشد.

معرفی پروژه:

پروژه "سلول‌درمانی" برای ترمیم ضایعات نخاعی به شرح ذیل در مجتمع بیمارستان امام خمینی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران شروع شده است:

مرحله اول:

 آزمون حیوانی از ابتدای سال 1381 پس از انجام مطالعات اولیه مدلسازی ضایعات نخاعی در موش شروع شد. برای انجام مطالعات حیوانی 33 موش در نظر گرفته شد و در آنها ضایعات نخاعی ایجاد گردید که موش‌ها از کمر به پایین دچار فلج شدند. سلول‌های مورد نظر از موش گرفته، کشت و تکثیر شدند و نهایتاً پس از انتقال سلول‌ها به نخاع موش‌های آسیب‌دیده، بهبود و پیشرفت روزانه در موش‌ها مشاهده شد و پس از 60 روز موش‌ها قادر به حرکت بودند و در مقایسه با گروه کنترل، بهبود چشمگیری مشاهده گردید به گونه‌ای که موش‌ها قادر به دویدن و حرکت دم بودند. پس از موفقیت در آزمون حیوانی در پایان سال 1382 مقاله مربوط در یک مجله معتبر بین‌المللی به چاپ رسید.


مرحله دوم:

 بررسی زیادی در رابطه با بی‌خطر بودن بکارگیری این روش بر روی انسان انجام شد و همچنین برای کسب توانایی رشد سلول‌های انسانی که از خود فرد گرفته می‌شود تلاش‌های بسیاری صورت گرفت (مزیت استفاده از سلول‌های خود فرد آن است که احتمال پس‌زدن پیوند تقریباً به صفر میل می‌کند). برای انجام این اقدام بر روی انسان، مجوز کمیته اخلاق پزشکی دریافت گردید و این پروژه تحت حمایت مادی و معنوی دفتر همکاریهای فناوری قرار گرفت و از بهمن‌ماه سال 1384 این اقدام درمانی برای اولین داوطلب انجام شده است.

مشخصات و شرایط چهار بیمار اول ضایعه نخاعی که مورد درمان قرار گرفته‌اند به شرح زیر است. البته تعداد کل بیمارانی که تا کنون عمل جراحی بر روی آنها انجام شده است، 9 نفر است:
1
-  آقای م.ع.  (36ساله جانباز 70% در سال 1366) زمان عمل بهمن 84. شرایط قبل از عمل: بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، فلج کامل اندام‌های تحتانی و بدون حس و حرکت. شرایط بعد از عمل: کنترل کامل ادرار و مدفوع، بهبود حرکت و برگشت کامل حس سطحی و عمقی تا نوک انگشتان پا.

 2-  آقای ا. ق. (40 ساله سقوط از بلندی در سال 1382) زمان عمل اسفند84. شرایط قبل از عمل: دارای ضایعه نخاعی گسترده و فلج کامل از ناف به پایین، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و بدون حس و حرکت. شرایط بعد از عمل: بازگشت حس سطحی تا مقعد و حس عمقی تا نوک انگشتان، بازگشت حس اجابت مزاج.

 3-  خانم ز.ف. (27ساله سقوط از بلندی در سال 1372) زمان عمل اسفند1384 شرایط قبل از عمل: بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و بی‌حسی سطحی و عمقی از بالای ران، ضعف عضلانی لگن ران و ساق پا. شرایط بعد از عمل: برگشت حس کامل (حسی و عمقی) پای چپ و پای راست تا زیر زانو، افزایش قدرت ران راست و چپ، افزایش حجم مثانه، راه رفتن با استفاده از پارالل به میزان 8متر.

 4-  خانم ه. ح. (26 ساله تصادف اتومبیل در سال 1380) زمان عمل شانزدهم اردیبهشت 1385. شرایط قبل از عمل: شرایط بعد از عمل: شایان ذکر است که تا کنون عوارض جانبی ناشی از عمل پیوند سلول در هیچ یک از بیماران فوق‌الذکر مشاهده نگردیده است.  


مقایسه با تجربیات جهانی:

عمل پیوند سلول برای ترمیم ضایعات نخاعی بر روی انسان تاکنون غیر از ایران، در کشورهای روسیه و چین نیز صورت پذیرفته است. با بررسی‌های انجام شده، علی‌رغم تعداد زیاد این عمل در چین با استفاده از سلول‌های بنیادی جنینی، موفقیتی حاصل نشده است. همچنین در کشور روسیه که از سلول‌های بویائی مخاط بینی و یا سلول‌های مغز استخوان استفاده می‌کنند نتایج قابل قبولی بدست آمده است ولی زمان اولین آثار درمان، بسیار بیشتر از روش منحصر به فرد انجام شده در کشور ماست. قابل ذکر است در روسیه، برای انجام این عمل و اقدامات بازپروری، یکصد و پنجاه هزار دلار دریافت می‌کنند. به‌طور کلی روشی که در ایران انجام شده است، متفاوت از روسیه و چین است و از سلول‌های غلاف عصب محیطی (شوان) استفاده می‌شود که در این روش، سلول‌ها از عصب پای شخص برداشته و به مدت سه الی چهار هفته کشت و تکثیر می‌شوند و سپس عمل پیوند انجام می‌شود.

منبع : http://www.nokha.blogfa.com/

ضایعه نخاعی

ضايعه نخاعي چيست؟

براي فهم بهتر ضايعه نخاعي ,دانستن مطالب آسان راجع به آناتومي ستون فقرات ونخاع بسيار ضروري است.در اين قسمت خلاصه اي از آناتومي نخاع بيان مي شود.

آناتومي ستون فقرات

ستون مهره ها از قاعده جمجمه شروع شده ودر تمامي طول گردن ,تنه ,ناحيه كمري وخاجي امتداد دارد.اين ستون شامل 26 مهره به شرح زير مي باشد:7 مهره گردني ,12 مهره سينه اي , 5مهره كمري ,6 مهره خاجي و دنبالچه اي كه توسط بافت غضروفي ,رباط ها وعضلات به هم اتصال دارند .اين مجموعه ستون انعطاف پذيري را براي ثبات وحركت انسان ايجاد كرده است.نخاع كه بخشي از سيستم عصبي مركزي مي باشد در ميان اين ستون جاي گرفته و توسط آن محافظت ميشود.

آناتومي نخاع

نخاع در تمامي طول ستون فقرات امتداد ندارد بنابر اين تفاوت مشخصي در طول ستون فقرات وطول نخاع وجود دارد . علت اين امر به دليل تمام شدن نخاع در مرز بين مهره اول و دوم كمري مي باشد,ازاين به بعد نخاع به صورت ميله در داخل ستون فقرات وجود ندارد و به جاي آن شبكه اي نسبتا" فشرده اي از ريشه هاي نخاعي از سوراخ هاي بين مهره اي خارج مي شود به علت شبيه بودن اين رشته ها به دم اسب از آن تحت عنوان دم اسب در ساختمان نخاع نام مي برند .

همانطور كه ذكر شد ,نخاع به صورت ميله اي درميان ستون فقرات جاي دارد.طول نخاع دربالغين 45 سانتي متر مي باشد كه همراه با رشته هاي آن همچون شبكه  تلفني سيستم عصبي مركزي را به قسمت هاي مختلف مرتبط مي كند. بسته به محل ضايعه نخاعي ,ارتباط نواحي پايين تر از منطقه آسيب ديده با مغز مختل ميشود ومانند شبكه تلفني كه خراب شده وديگر پيامي را از هيچ سو مخابره نمي كند عمل مي نمايد.در اين حال انتقال كليه فرامين از نواحي بالاي ضايعه متوقف ميشود و درنهايت منجر به از بين رفتن كليه حس ها چون گرما ,سرما,درد و ساير حس ها نظير حس وضعيت بدن انسان وحركت ونيز اختلال دراعمال وحركات ارادي عضلات مي گردد.از طرف ديگر اعصاب باقيمانده در زير ناحيه ضايعه ديده بطور خودكار وبدون كنترل ,فراميني را به اندامهاي مختلف صادر مي كنند كه نهايتاً باعث ايجاد رفلكس هاي غير طبيعي واختلال در عملكرد روده ها و مثانه ميشود .

انواع ضايعات نخاعي
با توجه به مطالب ذكر شده درمورد تفاوت طول نخاع, ستون فقرات ووضعيت ريشه هاي نخاعي ودم اسب وبسته به سطح آسيب مهره اي , انواع گوناگوني از ضايعات نخاعي ميتواند اتفاق افتد.به طور كل ميتوان ضايعات نخاعي را با توجه به عوارض مختلف در اندامهاي فوقاني (دستها) وتحتاني (پا ها) در دوسطح كلي تقسيم كرد .
ضايعه نخاعي ميتواند در دو سطح اتفاق بيافتد :
1.    چنانچه  ضايعه درسطح مهره هاي سينه اي وپايين تر از آن اتفاق افتد,باعث فلج در اندامهاي تحتاني (Paraplegia) ميشود كه درنتيج فردقادر به حركت پاها نمي باشد.همانگونه كه در شكل 2-1 مشخص است , اين نوع از ضايعه نخاعي ميتواند باعث اختلالاتي نيز در عملكرد روده ,مثانه , اعمال جنسي ,عمل عضلات سينه اي وشكمي گردد.
2.    چنانچه ضايعه درناحيه نخاع گردني اتفاق افتد منجر به فلج در دو دست و دو پا (quadriplegia) ميشود. در اين صورت فرد علاوه بر اينكه قادر به حركت پا نمي باشد, نمي تواند از دست وبازوهايش نيز همچون گذشته استفاده كند ودر واقع هرچه محل ضايعه نخاعي به مغز نزديك تر باشد سطح وشدت بيشتري از ضايعه نخاعي ديده ميشود وبخش گسترده تري از ارگانها از عملكرد طبيعي خارج ميشوند.در اينجا لازم به ذكر است كه درصورت وقوع ضايعه در ناحيه مهره اول تا چهارم گردني , حيات فرد در معرض خطر جدي قرار مي گيرد وبراي ادامه زندگي بايد تحت مراقبت هاي ويژه تنفسي باشد.

ضايعه نخاعي ناقص وكامل

ضايعات نخاعي ((SCI ميتواند به دو گونه كامل ويا ناقص ايجاد شود.در موارد ضايعات نخاعي كامل , نخاع كاملا" قطع ميشود وفرد هيچ گونه حس وحركتي در زير سطوح صدمه ديده نخواهد داشت.اما درضايعات ناقص بعضي از حس ها بطور خفيف دربخش هايي از سطوح ضايعه ديده همچنان باقي ميماند,اين امر بدون دليل است كه قسمتي از نخاع سالم باقي مانده است ودر نتيجه ميتواند به صورت نافص قسمتي عملكرد خود را حفظ نمايد .