دیسک کمر و درمان غیر جراحی آن

الف) استراحت:

انواع مختلف استراحت عبارتند از:

خوابيدن در بستر: كمربندهاي مخصوص (بريس) و يا حتي برخي ورزش را هم (با مكانيسم برگرداندن قدرت عضلاني و كاهش فشار بر مفاصل مجاور آنها) نوعي درمان استراحتي مي دانند.

استراحت در بستر: گاه درد به حدي شديد است كه بيمار نمي تواند فعاليت‌هاي روزمره را حتماً با استفاده از ضد دردها، آرام بخش‌ها و بستن كمربندهاي مخصوص تحمل كند. در چنين شرايطي بايد او را به بستر فرستاد. بخاطر داشته باشيد كه مفاصل آسيب‌ديده فقرات ،‌وزن بدن را تحمل مي‌كنند ، و تنها راهي كه مي‌تواند فشار را بردارد، استراحت در بستر است.

 طبق بررسي هاي بعمل آمده مشخص شد كه بيشترين كاهش فشار بر ديسك بين مهره اي در حالت خوابيدن روبه بالاست. چرخيدن بدن يا نشستن ، اين اثر را كاهش مي دهند. مطالعات اخير نشان داده اند كه حداكثر مدت زمان لازم براي استراحت در بستر دو تا سه روز است مدت بيشتر از اين مي تواند از طرفي باعث تصوّرات غلط بيمار در مورد بيماريش شود. از طرف ديگر كاهش توده عضلاني و استخواني، همچنين عوارض قلبي ريوي در استراحت هاي طولاني تر شايعترند.
اگر به مسائل فوق، ضربه هاي اقتصادي ناشي از نرفتن بيمار به محل كار را نيز اضافه كنيم اهميت اين مسئله بيشتر مي شود. تعديل فعاليت ها: تعديل فعاليت ها مي‌تواند نقش مهمي در درمان كمردرد ها ايفا كند. خم شدن، يا بلند كردن اشياء سنگين مي توانند كمردرد را تشديد كنند و ممكنست محدود كردن اينگونه كارها بسادگي باعث بهبود درد بيمار شود.


آرتروزها (كمربندهاي مخصوص) : استفاده از كمربندهاي مخصوص براي درمان كمردرد از همان اوايل پيدايش كمردرد مرسوم بوده است و شايد بتوان بريس هاي متنوع و پيشرفته امروزي را نواد گان كمربندهاي ساده اوليه دانست. بريس ها براي بيحركت كردن فقرات كمري، ثابت كردن حركات غيرطبيعي ، حفظ ترتيب فقرات و اصلاح دفورميتي آنها بكار مي روند. بريس وسيله اي مناسب در درمان خميدگي ستون فقرات به طرفين است، اما نمي تواند هيچ يك از اهداف فوق را در درمان حالات دژنراتيو فقرات برآورده نمايد. استفاده روتين از اورتوزها براي درمان كمر درد توصيه نمي شود. بريس ها در كنترل حركات مهره هاي اول تا چهارم (L1-L4) موفقند اما تنها در صورتي مي توانند حركات مهره هاي چهارم‌ ـ پنجم كمري و پنجم كمري ـ اول خارجي (S1/L5 & L4/L5) را مهار كنند كه حداقل يك ران را در بر گرفته باشند. اغلب كمر دردها بمرور زمان خود بخود بهبود مي يابند بشرطي كه با درمانهاي بيمورد و بستن بريس، عضلات كمري و جداره شكم را ضعيف نكرده باشيم.

تراكشن (كشش): قرنهاست كه كشش براي درمان كمر درد مورد استفاده قرار گرفته است ، اساس استفاده از كشش اين تئوريست كه «كشش عضلات و جدا كردن فقرات باعث اثرات مثبتي بر ديسك خواهد شد» حتي برخي معتقدند كه جدا كردن فقرات از هم باعث جا افتادن ديسك برجسته خواهد شد!!! انواع مختلفي از كشش وجود دارند كشش دائمي در بيمارستان ، نوع متناوب در فيزيوتراپي، اتوتراكشن (تحت كنترل بيمار)، و تراكشن هاي جاذبه اي. مقدار وزنه مورد نياز براي تاثير بر ديسك بين مهره اي حداقل 25% وزن بدن است، كه يا بيمار را جابجا خواهد كرد و يا تحمل نخواهد شد. امروزه عقيده بر اينست كه تراكشن ارزش و جايگاه چنداني در درمان كمر درد ندارد.

درمانهاي طبي: معمولاً داروهاي ضد درد، اولين خط درماني در برخورد با كمردردها را به خود اختصاص مي دهند، از جمله داروهاي انتخابي در اين راستا مي توان به استامينوفن، ايبوپروفن، ايندومتاسين و... يا حتي داروهاي مخدر اشاره كرد. امروزه استفاده از داروهاي مخدر خصوصاً در درمان كمردردهاي مزمن توصيه نمي شود، چون باعث افزوده شدن مصرف مزمن مخدرها (اعتياد) به دليل كمردرد مزمن خواهد شد بهمين دليل جايگاه چنداني براي اين داروهاي مخدر قائل نيستند. داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي: بعلت اثرات ضد دردي، ضد التهابي و فعاليت ضد تب، اين داروها را مي‌توان از جمله پر مصرف ترين داروها دانست. سنتزپروستاگلاندين‌ها كه عمل حساس سازي پايانه هاي آزاد عصبي و ايجاد درد را بعهده دارند توسط اين داروها مهار مي شود.

بيشترين عارضه اين داروها اثر بر دستگاه گوارش و كليه هاست. اين عوارض در سنين بالاتر شايعترند، در صورت پيدايش عوارض گوارشي، درمانهاي حمايتي مثل بلوكرهاي رسپتورH 2 (سايمتيدين) لازم خواهد بود. احتباس آب نيز از ديگر عوارض اين داروهاست كه مي‌تواند در بيماران هيپرتنسيو(فشار خوني) مشكل آفرين شود. دو تا بيست درصد مصرف كنندگان اين داروها دچار زخم معده يا اثني عشر مي شوند. مصرف اين داروها بايد ده روز قبل از عمل جراحي قطع شود تا اثرات ضد پلاكتي آنها كاهش يابد..

كورتيكواستروئيدها: اكثراً سعي بر عدم استفاده از اين داروهاست. بعضاً يك درد راديكولر حاد چندان شديد است كه برنامه درماني كوتاه مدت تهاجمي سه تا هفت روزه را طلب مي كند. بايد مراقب باشيم كه به تجويز اين داروها عادت نكنيم.

شل كننده هاي عضلاني: اين داروها نيز دردرمان كمردرد جايگاه شايعي را به خود اختصاص داده‌اند محل تاثير واقعي اين داروها، سيستم اعصاب مركزي است.

 ضد افسردگي ها: بسياري از بيمارانيكه از كمردردهاي مزمن رنج مي برند، درجاتي از افسردگي را نشان مي دهند. ضد افسردگي ها با افزايش توليد سروتونين در سيستم اعصاب مركزي، باعث مهار درد مي شوند. همچنين ضدافسردگي ها با افزايش فعاليت سيستم مخدرهاي درون بدن و كاهش اضطراب، و گرفتگي عضلاني، در بهبودي بيمار موثرند. به عوارض جانبي و تداخل اثر اين داروها، خصوصاً با داروهاي ضد فشار خون و ضد افزايش فشار داخل چشم(گلوكوم) توجه داشته باشيد. ج) كمپرس سرد يا گرم: يخ: قطعات يخ با كاهش سيركولاسيون منطقه، باعث كاهش تورم، اسپاسم و در نهايت درد مي شود. يخ را مي توان بصورت ماساژ و آن هم فقط براي دردهاي حاد كمر مورد استفاده قرار داد.

گرما: گرما مي تواند سطحي (مادون قرمز، يا كيسه آب گرم) يا عمقي (اولتراسوند يا دياترمي باموج كوتاه) باشد. گرما با افزايش جريان خون در منطقه ملتهب يا آسيب ديده، متابوليت‌هاي سمي را از محيط دور كرده ، اكسيژن رساني را بهبود مي‌بخشد.گرما همچنين باعث افزايش قابليت كشش كلاژني مي شود كه بدينوسيله در افزايش قابليت انعطاف نسوج كمك مي كند. توجه: استفاده از گرما را در فاز حاد آسيب پيشنهاد نمي كنيم!


مانيپولاسيون، ماساژ و فيزيوتراپي: كسانيكه به مانيپولاسيون و كايروپراكتيس اعتقاد دارند. انجام حركات پاسيو، شديد و ناگهاني، بيشتر از محدوده طبيعي را براي تقويت عضلات موثر مي دانند. ازجمله عواقب خطرناك اين روش مي توان به هر نياسيون شديد ديسك بين مهره‌اي و ايجاد علائم عصبي در موارديكه ضايعه فشارنده مثل تومور يا ديسك برجسته عامل مولد درد باشد اشاره كرد. برخي مقالات، مانيپولاسيون توسط افراد كاركشته و وارد را در بهبودي كمردردهاي حاد (نه مزمن) موثر مي دانند. مانيپولاسيون در مبتلايان به ديسك هر نيه شده بزرگ، مبتلايان به علائم عصبي ناشي از ديسك يا در حضور اوستئوپروز و نيز دريافت كنندگان داروهاي ضد انعقادي توصيه نمي شود.


فيزيوتراپي: فيزيوتراپي شيوه درماني ديگريست كه در آن يا حركات آهسته تر و محتاطانه تر مفاصل بصورت كنترل شده، سعي مي شود بتدريج مقدار حركت مفصل را افزايش داده و به محدوده طبيعي برسانيم براي اين كار روش هاي مختلفي وجود دارد. ورزش هاي فلكسيوني ويليامز: براي تقويت عضلات شكمي و كاهش قوس كمر بكار مي رود و باعث باز شدن سوراخهاي بين مهره اي و فاست ها مي شود.

 ورزش هاي اكتسانسيوني مك كنزي: اين ورزش ها براي بازگرداندن هسته هرنيه شده ديسك بين مهره اي به محل خود بكار مي روند. فيزيوتراپيست ها معتقدند كه در صورت تاثير مناسب ورزش هاي اكستانسيوني، درد سنتزاليزه شده و از آن پس مي توان ورزش هاي ويليامز را براي از بين بردن اين درد سنتزاليزه در پايين كمر مورد استفاده قرار داد. ورزشهاي ويليامز بيشتر براي بهبودكمر دردهائي كه با راه رفتن يا ايستادن تشديد مي شوند موثرند. اما ورزش هاي مك كنزي به دردهائي اثر مي كنند كه با پا تير ميكشند و با نشستن بدتر مي شوند.

 درمان تزريقي: انواع مختلفي از تزريقات را در بيماران مبتلا به كمردرد انجام مي دهند.
اغلب اين تزريق ها حاوي داروهاي بيحسي موضعي و استروئيد هستند. البته شكي در مورد اثرات كوتاه اين درمانها وجود ندارد اما تاثير دراز مدت آنها بشدت مورد ترديد است.

 تحريك الكتريكي (TENS) : اساس اين روش تئوري gate است كه استفاده از تحريكات الكتريكي را موجب بسته شدن دريچه هاي انتقال ايمپالس هاي درد مي داند.

 طب سوزني: امكان دارد اين روش با تحريك آزاد شدن اندورفين ها اثر خود را اعمال كند، تاثير بر انتقال ايمپالس هاي درد نيز مكانيسم احتمالي ديگر تاثير اين نوع درمان است. ح) تغذيه و كمر درد: اغلب بيماران در مورد نقش تغذيه در بهبودي كمردرد مي پرسند. غير از توصيه هائي كه براي بيماران مبتلا به پوكي استخوان مي شود.

همچنين تذكر اهميت كاهش وزن در افراد چاق، توصيه ديگر براي اين بيماران بنظر نميرسد.

 بيوفيدبك Relaxation Therapy: اغلب مبتلايان به كمردرد در جاتي از افسردگي را دارند، و در اين راستا حساسيت گيرنده هاي درد و درك شدت آن افزايش مي بايد. بعبارت ديگر ايمپالس هاي ضعيف درجات بالاتري از پاسخ را باعث مي‌شوند. در اين روشهاي درماني سعي مي شود زمينه هاي روحي براي مبارزه با درد تقويت شود.

 پيشگيري از كمردرد: جمله معروف «پيشگيري بهتر از درمان است» در مورد كمردرد هم صدق مي كند. اما بايد توجه داشت كه متاسفانه پيرشدن يا Aging وضعيتي طبيعي و اجتناب ناپذير است كه در هشتاد درصد جمعيت، درجاتي از كمردرد را پديد مي آورد.

اما بايد توجه داشته باشيم كه اجتناب از سيگار، حفظ وزن در محدوده طبيعي ، استفاده صحيح از ستون فقرات، درست نشستن، درست ايستادن، ورزش صحيح و... در كاهش شيوع كمردرد موثرند.

مدت درمان طبي: اغلب علل كمردرد غير از تنگي كانال نخاعي و ديسكهاي بزرگ برجسته خودبخود محدود شونده هستند. امروزه مگر در موارد خاص كه جراحان و متخصصان مربوطه آنها را بخوبي مي دانند، بايد حداقل شش هفته درمان طبي مناسب قبل از پيشنهاد به عمل جراحي صورت گيرد.

البته باز هم بر اين نكته تاكيد مي كنيم كه در برخي شرايط مثلاً وجود علائم عصبي خصوصاً اگر پيش رونده باشند. وجود علائم درگيري اسفنكتري و... جراحي زودرس براي بيمار ارزشمند خواهد بود.


منبع:پرستار فردا

آرتروز

آرتروز

در اثر گذر عمر مانند سایر مفاصل بدن مهره ها نیز دچار استئوآرتریت یا آرتروز می شوند که در اثر آن زائده های کوچکی در اطراف مهر ها رشد نموده و باعث آسیب اعصاب و تنگی کانال نخاعی می شود. که منجر به بروز کمردرد می شود. این مساله با بروز عمر در اکثر افراد رخ می دهد که البته کسانی که ورزش کنند، از کمر خود مراقبت نمایند و تغذیه سالم داشته باشند، بروز آن را به تاخیر خواهند انداخت.

 پیشگیری از کمردرد

مثال ساده ای مثل خم شدن های غلط منجر به بروز کمردردهای خیلی شدیدی می شود. اما با بکار گیری راه حل های پیشگیری بسیار ساده می توان کمر و ستون فقرات را در برابر این آسیب ها محافظت نمود.

وضعیت غلط بدن

وضعیت بد بدن مانند خمیده و دولادولا راه رفتن و یا خم شدن های شدید توام با فشار مانند بلند کردن اجسام سنگین، نمونه های رایجی از وضعیت های بد هستند که فشار زیادی را به ستون فقرات وارد می کنند. و خطر مشکلات دردناک دیسک کمر را افزایش می دهند.

مکانیک بد بدن

به شیوه حرکت بدن اصطللاحا مکانیک بدن یا Body Mechanics گویند. راه های صحیحی برای نشستن، راه رفتن و ایستادن و حتی خوابیدن وجود دارد که برای بدن مناسب هستند. اما استفاده از شیوه های ناسالم منجر به اختلال در مکانیک بدن و بروز کمردرد می شوند.

فعالیت کم

ورزش نکردن باعث ضعیف شدن و تنبل شدن عضلات محافظ ستون فقرات می شود. این مساله خودبه خود سبب می شود که به دلیل ضعف عضلات، بدن حالت های خمیده و نامناسب به خود بگیرد و به آسیب کمر بیانجامد.

وزن زیاد و چاقی

حفظ بدن در حالت طبیعی مکانیک سالم، در زمانی که فرد دچار افزایش وزن می باشد، دشوارتر می شود. همچنین حرکات بدن نیز ناسالم خواهند بود. از طرف دیگر وزن زیاد به وارد شدن فشار بیشتری بر روی نخاع و دیسک های بین مهره ای می انجامد. در نهایت این عوامل باعث بروز کمردرد در افراد چاق یا دچار افزایش وزن می شود.

پیشگیری از کمردرد

 معمولا می توان از کمر دردهایی که به علت اختلالات بیومکانیک ایجاد شده اند جلوگیری کرد. ورزش های مناسب، ایستادن یا نشستن وحمل اشیا در وضعیت مناسب کمک زیادی به پیشگیری کمردرد میکند. استفاده از کمربندهای چرمی یا پلاستیکی تاثیر ثابت شده ای در کاهش کمردرد ناشی از بلند کردن اجسام سنگین نداشته است.


توصیه های بهداشتی برای سلامت کمر

از بی حرکتی پرهیز کنید و ورزش را وارد زندگی روزمره خود کنید، سعی کنید روزی نیم ساعت قدم بزنید (پیاده روی سریع)، بیش از 25 دقیقه ننشینید، هر 25 دقیقه حداقل 5 دقیقه راه بروید و ورزش های کششی انجام دهید. هنگامی که نشسته اید زیر پاهای خود یک چهار پایه کوتاه بگذارید یا یک پا را روی پای دیگر بیندازید. از پزشک خود در مورد ورزش های تقویتی و کششی مناسب سن خود سوال کنید.

توصیه های زیر نیز مفید هستند :

1) قوز نکنید. وقتی در وضعیت عادی می ایستید یا می نشینید وزن به صورت مناسب روی کمر وارد می شود.

2) اگر صندلی شما محل مخصوص قوس کمر ندارد یک حوله لوله شده یا با لشتک در ناحیه مزبور قرار دهید.

3) کفش های پاشنه کوتاه و راحت بپوشید.

4) روی تشک خیلی نرم نخوابید.

5) وقتی می خواهید چیزی از روی زمین بردارید زانوهایتان را خم کنید، از کمر خود استفاده نکنید.

6) سیگار جریان خون ستون فقرات و دیسک را کاهش می دهد آن را ترک کنید.

7) درموقع بلند شدن از بستر حتما از پهلوی خود بلند شوید.

8) هنگام پوشیدن کفش و جوراب روی صندلی یا لبه تخت نشسته ومچ پای خود را روی زانوی مخالف قراردهید و حتی المقدور به جلو خم نشوید، همینطور بهتر است شلوار خود را در حالت درازکش یا نشسته بپوشید.

9) حتما پیاده روی در سطح هموار را جزو برنامه روزانه خود قرار دهید. حد شما برای پیاده روی، شروع درد در کمر یا پاها و یا بی حسی و گزگز در پاها می باشد که در اینصورت بایستی مدت کوتاهی استراحت نمائید و دوباره ادامه دهید. در هنگام پیاده روی توجه داشته باشید که دست های شما از طرف بدن بطور کامل حرکت کنند و عضلات شکم خود را بداخل بکشید تا فشار روی ستون فقرات به حداقل برسد.

10) موتور سیکلت سواری خصوصا در خیابان های پر دست انداز مضر است.


بررسی درمان های کمردرد از نظر پزشکی مبتنی بر شواهد

پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM ): عبارتست از استفاده منطقی و مسئولانه از بهترین شواهد موجود برای تصمیم گیری در مورد درمان بیمار. در حقیقت EBM عبارتست از استفاده توام از تجربه بالینی پزشک وشواهد بالینی معتبر.

منظور از تجربه بالینی پزشک، مجموعه ای است از آموزشها ومهارتهای بالینی وی. شواهد بالینی معتبر نیز از بررسی پژوهشهایی که متدولوژی مناسبی دارند به دست می آید.

پزشکی که بخواهد "پزشکی مبتنی بر شواهد" را به کار ببندد، باید مهارتهای جدیدی کسب کند که مهمترین آنها عبارتند از جست وجوی موثر متون پزشکی و دانستن قوانین ارزیابی این متون.

ذیلا" نتیجه بررسی درمان های رایج کمردرد از نظر پزشکی مبتنی بر شواهد را مشاهده می فرمایید:

مانیپولاسیون: مانیپولاسیون برای کاهش درد و افزایش توانایی حرکت در بیماران دارای کمردرد موثر است (در بیمارانی که گردن درد دارند، استفاده توام از مانیپولاسیون و ورزش درمانی اثرات مناسبی خواهد داشت).

استفاده از کفی: استفاده از کفی برای پیش گیری از کمردرد هیچگونه جایگاهی ندارد. در مورد اهمیت آن در درمان کمردرد،متاسفانه هنوز تحقیقات مناسبی صورت نگرفته است و نمی توان با قطعیت نظر داد.

گیاهان داروئی: از بین گیاهان مورد بررسی، سه گیاه اثرات خوبی (در کوتاه مدت) داشته اند ولی باید اثرات جانبی و نیز نتایج استفاده دراز مدت آنها نیز مشخص شود.

ورزش درمانی: در درمان کمردرد مزمن موثر است ولی در کمردرد حاد چندان اثری ندارد جالب اینجاست که متذکر شوم ورزش درمانی در گردن حاد و مزمن موثر است.

رفتار درمانی: رفتار درمانی در کاهش درد موثر است ولی تاثیر آن در حد ورزش درمانی است.

استراحت: معمولا استراحت طولانی در بستر در بیمارانی که کمردرد حاد بدون سیاتیک دارند سبب بدتر شدن درد می گردد- در بیمارانی که کمردرد حاد و سیاتیک دارند، استراحت وعدم استراحت تفاوتی ایجاد نمی کند.

مدرسه کمردرد: در محیط های کاری سبب کاهش درد، بازگشت به کار و بهبود عملکرد  می گردد.

داروهای ضد افسردگی: در بیمارانی که کمردرد مزمن بدون افسردگی دارند، استفاده از این داروها هیچ نقشی ندارد. البته بهتر است تاکید کنم که اگر بیماری کمردرد و افسردگی داشت طبیعتا باید داروی ضد افسردگی مصرف کند-  داروهای مزبور در درمان سایر دردهای مزمن موثر هستند.

طب سوزنی (acupuncture ) و سوزن زدن (needling ): هنوز نقش تاثیر طب سوزنی در درمان کمردرد حاد مشخص نشده است. این روش در کمردرد مزمن در کوتاه مدت برای کاهش درد موثر است. در کل، طب سوزنی یا سوزن، اثری بیشتر از سایر اقدامات معمول ندارند.

کشش: کلیه شواهد موجود بیانگر این نکته هستند که کشش در کمردرد حاد، تحت حاد ومزمن و نیز کمردرد های همراه سیاتیک بی تاثیر است.

تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS ): شواهدی به نفع تاثیر آن وجود ندارد.

جراحی برای در رفتگی دیسک کمری: اگر در رفتگی دیسک کمری سبب فشار روی ریشه های عصب سیاتیک شود، جراحی و برداشت دیسک می تواند سبب شود که درد اندام تحتانی زودتر التیام یابد (ممکن است درد کمر تغییر نکند) البته تاثیرات دراز مدت جراحی هنوز به خوبی مشخص نشده است.

جراحی برای آرتروز ستون فقرات: هنوز شواهد کافی برای اثبات نقش جراحی در درمان کمردرد ناشی از آرتروز وجود ندارد.

استفاده از گرما و سرمای سطحی: هنوز شواهد کافی برای نقش این عوامل فیزیکی وجود ندارد.

پرولوتراپی (prolotherapy): اگر به تنهایی در کمردرد مزمن استفاده شود، بی تاثیر است. اگر به همراه مانیپولاسیون، ورزش و یا برخی اقدامات دیگر استفاده شود ممکن است موثر باشد.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): سبب کاهش خفیفی در کمردرد می گردند. هیچکدام از داروهای این گروه نسبت به سایرین برتری ندارد.

شل کننده های عضلانی: در درمان کمردرد موثر هستند ولی مشخص نیست که تاثیر آنها از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا سایر ضد دردها بیشتر باشد.

ماساژ: ممکن است در درمان کمردرد تحت حاد و مزمن موثر باشد ولی در گردن درد بی تاثیر است.

لیزر کم توان (low level laser therapy- LLLT): متاسفانه تحقیقات انجام شده در این زمینه فاقد کیفیت لازم هستند، لذا نمی توان در مورد اثر لیزر کم توان اظهار نظر کرد.

محافظ کمری (اورتوزهای کمری- کرست کمری): تحقیقات انجام شده نشان می دهد که این وسایل هیچگونه اثری در درمان کمردرد ندارند.

مانيپولاسيون: هنر درمان دردهای ستون فقرات با دست

مانيپولاسيون به معنی " استفاده ازدست ماهر برای درمان یا تنظیم چیزی" است . برای پی بردن به  اهمیت این روش درمانی بهتر است ابتدا قدری در مورد دردهای ستون فقرات صحبت کنیم .

بسياري از دردهاي ستون فقرات با ضايعات پرتو شناسي (راديولوژيك ) تطابق ندارند،  يعني بسياري از بيماران داراي درد ستون فقرات، ‌يافته مهمي در بررسي راديولوژيك (عکس ساده یا MRI) ندارند و برعكس،  بسياري از اختلالات راديولوژيك   ‌درد ايجاد نمي كنند . به عنوان مثال باید گفت که اگر MRIصد شخص بدون کمردرد را بررسی کنیم در 40 نفر دیسک خواهیم دید و این مساله نشان می دهد که مشاهده دیسک  لزوما" دلیل بر وجود درد نیست . 

توجه به اين نكات و تجربه حاصل از ساليان متمادي ناشی از معاينه دقيق بيماران مبتلا به دردهای ستون فقرات،  باعث شد كه پروفسور مين Maigne  فرانسوي در دهه 1960 فرضيه اختلال دردناك در عملكرد بين مهره اي  يا   PMID  را مطرح كند. بنا بر اين فرضيه، ‌برخي از دردهاي ستون فقرات (‌اعم از گردن، پشت، كمر)‌ به علت اختلال كاركرد يك قسمت از ستون فقرات ايجاد مي شوند،‌ معمولاً‌ اين دردها در مهره هاي ستون فقرات حس ميشوند و به قسمتي از تنه يا دست و پا انتشار مي يابند . حرکات قسمت مبتلا نیز دردناک است . تشخيص این بیماری (اختلال دردناك درعملكرد بين مهره اي )  صرفاً براساس شرح حال و معاينه دقيق انجام مي گيرد .گاهی علت ایجاد این بیماری کاملا" مشخص است (مثلا" خم شدن ناگهانی یا تماشای طولانی تلویزیون در وضعیت خوابیده به پهلو ) گاهی هم نمی توان آنرا به علت خاصی ربط داد

درمان اين اختلالات كه به مانيپولاسيون "قولنج شکستن " معروف است،‌  روش خاصي است كه در آن حركتي ناگهاني،   سريع و حساب شده توسط پزشک متخصص به قسمت خاصي از ستون فقرات وارد مي شود . معمولا" این عمل سبب ایجاد یک صدای "تلق" می گردد و درد بیمار شدیدا " كاهش می یابد

همانطور كه ذكر شد، اين روش صرفاً با دست انجام مي شود و احتياج به اقدامات يا آمادگي هاي خاصي نيست ولـي پزشك بايد مطمئن باشد كه ستون فقرات شما دچار ضايعه شديدي نيست و ميتوان از اين روش براي درمان بيماري شما استفاده كرد. بنابراين حداقل يك عكس ساده كه اخيراً گرفته شده باشد براي شروع درمان لازم است . غالباً درمان ظرف يك تا شش جلسه به پايان مي رسد و وقتي درد كاهش يافت به تدريج بايد ورزش هاي خاص تقويت عضلات منطقه مبتلا آغاز گردد. اين ورزش ها باعث ميشوند كه احتمال عود بيماري در آينده كاهش يابد

در مورد نحوه اثر مانيپولاسيون و اينكه واقعاً چه چيزي سبب كاهش درد مي گردد فرضيات متعددي وجود دارد كه ذيلاً به برخي از آنها اشاره شده است :

الف ) آزاد شدن قسمت هاي گير افتاده كپسول مفصلي

ب ) شل شدن عضلاتی که دچار انقباض دردناک  شده اند

ج ) افزايش تحرك در قسمت هاي كم تحرك مفصل

د ) كاهش بيرون زدگي ديسك

دردهای ستون فقرات بسیار شایع هستند و بسیاری از آنها با مانيپولاسيون درمان میشوند ولی شرط لازم برای موفقیت پزشك در درمان عبارت است از: دانش، حوصله در شنیدن درد بیمار، معاینه دقیق  و مهارت .

توضیحاتی درمورد اقدامات پس ازمانیپولاسیون

حرکتی که روی ستون فقرات شما انجام شده است نوعی آزادسازی و تنظیم "حرکت بین مهره ای " شماست. درحقیقت، اختلال خفیفی در عملکرد بین مهره ای شما وجود دارد که به تدریج با یک یا چند مانور بهبود می یابد .

این اختلال عملکرد علل مختلفی نظیر حرکت های نامناسب و ناگهانی، وضعیت های نادرست نشستن، خوابیدن یا کارکردن- آرتروزدارد .

چند نکته قابل ذکراست :
الف -  گاهی پس از مانیپولاسیون دردی در ناحیه تحت درمان ایجاد می شود. نگران نباشید، این درد معمولا ظرف دو روز بهبود می یابد . در صورت عدم کاهش درد ، با اینجانب تماس بگیرید .

ب -  داروهایی  که برایتان تجویز شده است را حتما مصرف کنید .  

ج -  یک هفته بعد جهت ادامه درمان مراجعه کنید .


لغزندگی مهره ها (اسپوندیلولیزی- اسپوندیلولیستزی )

تعریف

شکستگی در قسمت خاصی از مهره های ستون فقرات (به نام قسمت بین مفصلی ) را  اسپوندیلولیزی می گویند. اگر این شکستگی سبب جابجایی مهره ها شود به آن اسپوندیلولیستزی می گویند. این بیماری معمولا در مهره چهارم یا پنجم کمری رخ می دهد .

چه عواملی فرد را مستعد این اختلالات می کند؟

ژنتیک: شواهدی دال بر استعداد ژنتیکی ابتلا به برخی انواع اسپوندیلولیزی و اسپوندیلولیستزی وجود دارد. این بیماری ها معمولا در حوالی بلوغ خود را بروز می دهند

(گرچه از ابتدا وجود داشته اند ).

فشاروحرکات بیش از حد: برخی ورزش ها نظیر فوتبال، ژیمناستیک و وزنه برداری مستلزم      فشار بیش از حد روی ستون فقرات (خصوصا با حرکات مکرر خم شدن به عقب) هستند که سبب افزایش احتمال اسپوندیلولیزی و اسپوندیلولیستزی می گردند .

علایم و نشانه ها

در بسیاری ازافراد این بیماری ها هیچ علامتی ایجاد نمی کنند .

گاهی درد ناحیه کمر وجود دارد (شبیه گرفتگی عضلانی ).

اگر لغزندگی شدید باشد، ممکن است سبب فشار روی ریشه های نخاعی و درد یا فلج پاها و اختلال کنترل ادرار و مدفوع گردد .

شکل یک: شکستگی در قسمت "بین مفصلی" مهره پنجم کمری و اولین مهره خارجی را مشاهده می کنید .

شکل دو: مهره پنجم کمری روی مهره اول خاجی  لغزش پیدا کرده است .

درمان

معمولا در ابتدا سعی در درمان این بیماری به روش غیرجراحی است. می توان با استراحت های کوتاه مدت در خلال کار، شدت درد کمر را کاهش داد. ورزش های خاص تقویتی و کششی می توانند در بهبود علایم  بیماری کمک کننده باشند .

اگرعلیرغم درمان مناسب درد کاهش نیابد یا علایم فلج ظاهر شوند باید درمان توسط جراحی انجام گیرد.