لگن دربرگیرنده اندام های ادراری و تناسلی است و شکستن آن خطر آسیب به این اندام ها را در بر دارد. این نوع شکستگی اغلب بر اثر سقوط روی اندام تحتانی رخ می دهد و معمولا در افراد مبتلا به پوکی استخوان و سالمندان بیشتر اتفاق می افتد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، شکستگی لگن یکی از مشکلات شایعی است که در دوران پیری به سراغ بسیاری از سالمندان می‌آید، اما زنان سالمند خصوصا در سال‌های پس از یائسگی بیش از مردان در معرض خطر شکستگی لگن قرار می‌گیرند.
واضح است که این مشکل بر اثر کمبود ویتامینD ، کلسیم و پوک شدن استخوان‌ها به وجود می‌آید.
اخیرا نیز متخصصان اعلام کرده‌اند علاوه بر این، سابقه خانوادگی، استعمال سیگار و تحرک نداشتن ضریب دچار شدن به شکستگی لگن را افزایش می‌دهند؛ به همین منظور پزشکان توصیه می‌کنند تا افراد به میزان کافی ویتامینD و کلسیم دریافت کنند تا استخوان‌های محکمی داشته باشند.
سازمان جهانی بهداشت(who) ، تعداد موارد شکستگی لگن تا سال ۲۰۵۰ را ۳/۶ میلیون مورد پیش‌بینی می‌کند که این نسبت در مقایسه با سال ۱۹۹۰، سه برابر است.
مطابق این پیش‌بینی‌ها ۷۵ درصد این شکستگی در سال ۲۰۵۰ در کشورهای در حال توسعه خواهد بود.
این محققان آورده‌اند: شایع بودن زمین‌خوردگی روی سطوح هموار در گروه سالمندان به تفاوت سبک زندگی مردم کشور ما با کشورهای غربی در استفاده از فرش بستگی دارد.
همچنین محققان بر لزوم رعایت استانداردهای فیزیکی در منزل و آموزش سالمندان و خانواده آنها از جمله عوامل موثر در جلوگیری و بهبود دادن شکستگی‌ها تاکید کردند.
● علائم شکستگی لگن :
ناتوانی در راه رفتن و ایستادن با وجود ظاهر سالم اندام های تحتانی، درد در نواحی پشت، کشاله ران یا لگن که با حرکت افزایش می یابد، پارگی مثانه، وجود خون در ادرار، درد یا ناتوانی در تخلیه ادرار، خونریزی داخلی و شوک از نشانه های و علائم شکستگی لگن است.
بهترین راه برای شناسایی شکستگی لگن این است که دو طرف لگن را به آرامی به سمت پایین و داخل فشار دهید. لگن شکسته با این کار دردناک خواهد شد.
● اقدامات :
مصدوم را به پشت بخوابانید و از او بخواهید که حرکت نکند. یک تکه پارچه حجیم یا جسمی نرم زیر زانوهایش قرار دهید تا زانو کمی خم شود. در صورت عدم دسترسی به آتل های سخت از آتل خودی استفاده کنید.
پاها را از مچ تا لگن با شال، روسری یا باند، محکم به هم ببندید و ثابت کنید. اگر درد مصدوم غیرقابل تحمل بود از بستن پاها خودداری کنید و تا رسیدن اورژانس پاهای مصدوم را از ناحیه مچ و زانو در امتداد بدنش با دست نگه دارید.
● شکستگی اسختوان ران
ضربات شدید می تواند منجر به شکستگی استخوان ران و فرورفتن سر تیز آن به داخل شاهرگ های مجاور آن شود. بنابراین اقدامات اولیه مناسب نقش حیاتی در زندگی مصدوم دارد.
▪ علائم شکستگی استخوان ران :
درد در محل شکستگی، عدم توانایی در راه رفتن، کوتاه شدن استخوان ران، چرخیدن زانو و پنجه پا به خارج و شوک ناشی از خونریزی داخلی از جمله نشانه های شکستگی ران است.
▪ اقدامات:
نحوه بی حرکت سازی و آتل بندی استخوان ران مانند شکستگی لگن است. فقط زیر زانو را در این شکستگی خم نمی کنیم.
در این شکستگی در صورت دسترسی از آتل سخت استفاده کنید.
یک تخته چوب را طوری کنار پای شکسته قرار دهید که از زیر بغل تا نوک پا ادامه یابد.
هر دو پا را به این تخته ثابت کنید. نبض مچ پا را بگیرید اگر نبض را حس نکردید بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
تقریبا” در شکستگی لگن، عمل جراحی همواره ضروری است، لیکن نوع عمل بستگی به نوع شکستگی دارد.
اگر شکستگی در گردن استخوان ران باشد،قطعات شکستگی انتهایی میتوانند از طریق فیکساسیون اینترنال جمع گردند. . اما شکستگی درطول گردن استخوان ران که باعث قطع جریان خون به سر استخوان ران می گردد می تواند در نهایت باعث نکروزعروقی شود، بنابراین برخی از پزشکان معتقدند تعویض مفصل ران (هیپ ) درمجموع انتخابی بهتر است.
اگرشکستگی در طول منطقهء بخش خارجی فوقانی استخوان ران باشد(بخش اینتر تروکانتریک)، که واجد منبع خوبی از خون است، معمولا با موفقیت به روش فیکساسیون داخلی درمان می شود .
● عوارض شکستگی لگن خاصره
از عوارض عمده شکستگی لگن خاصره ، آسیب به احشاء (از جمله مجاری ادراری و مثانه ، رکتوم یا واژن) و خونریزی داخلی می‌باشد که ممکن است مصدوم مقدار زیادی خون از دست بدهد. مصدوم حتی ممکن است تا ۴ لیتر خون از دست بدهد و همین سبب شوک و مرگ مصدومین بشود.
میزان مرگ و میر به ویژه در شکستگی باز لگن خاصره ، بسیار بالا است.
● عوارض جدی شکستگی لگن
عوارض کلی این شکستگی‌ها عبارتند از زخم بستر، عفونت ریوی، عفونت ادراری، لخته شدن خون در ساق و انتقال آن به ریه و دیگر نقاط بدن.
گاهی اوقات چند هفته پس از جراحی پیچ گذاشته شده در سر استخوان ران از سر خارج شده، جابه‌جا میشود. این عارضه بیشتر در کسانی که پوکی استخوان شدید دارند، شدت شکستگی در آنها زیاد است یا در کسانی که بدرستی عمل نشده‌اند، دیده میشود.
در صورتی که جابه‌جایی قطعات شکسته، پیچ و پلاک زیاد باشد، بیمار نیاز به عمل جراحی مجدد دارد که در عمل مجدد، پیچ و پلاک قبلی خارج شده شکستگی مجدد جا انداخته میشود و با پیچ و پلاک جدید فیکس می‌گردد.
عارضه بدجوش خوردن شکستگی در مواردی به وجود می‌آید که درمان جراحی برای بیمار انجام نشده یا حین جراحی قطعات شکسته، خوب جا نرفته باشند یا بعد از جراحی به هر علتی جابه‌جایی اتفاق افتاده باشد.
در این موارد اندام تحتانی مبتلا کوتاه‌تر میشود و حالت چرخیده به خارج پیدا خواهد کرد. این تغییر شکل‌ها در اکثر مواقع کم بوده، کوتاهی اندام با کمی بلند کردن پاشنه کفش جبران میشود. در موارد تغییر شکل شدید بخصوص اگر بیمار جوان باشد، انجام عمل جراحی مجدد و استئوتومی لازم میشود. عارضه جوش نخوردن شکستگی در شکستگی‌های ناحیه اینترتروکانتریک کمتر اتفاق می‌افتد.
با این حال تعدادی از شکستگی‌های اینترتروکانتریک ممکن است جوش نخورد. درمان این عارضه جااندازی و فیکس کردن قطعات با پیچ و پلاک و در مواردی استفاده از پیوند استخوان است.
منبع : پارس طب
دکتر لیلا بیدکی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی