تومور مغزی و نخاعی
- سردردهای صبحگاهی و سردردهایی که بعد از استفراغ برطرف میشوند.
- حالت تهوع مکرر و استفراغ.
- مشکلات بینایی، شنوایی و گفتاری.
- از دست دادن تعادل و اشکال در راهرفتن.
- خواب آلودگی غیرمعمول و یا تغییر در سطح فعالیت.
- تغییرات غیرمعمول در شخصیت و یا رفتار.
- تشنج.
- افزایش در اندازه سر(در نوزادان).
- درد در ناحیه پشت و یا دردی که از پشت به سمت بازوها و یا پاها گسترش مییابد.
- تغییر در عادات اجابت مزاج و یا اشکال در ادرارکردن.
- ضعف در پاها.
- اشکال در راه رفتن.
علاوه بر این علائم در تومورهای مغزی و نخاعي، برخی کودکان قادر نیستند که به رشد خاص و نقاط عطف رشد از قبیل نشستن، راه رفتن و صحبت کردن در قالب جمله برسند.
تستهایی که جهت معاینه مغز و نخاع استفاده میشوند برای تشخیص تومورهای مغز و نخاع نیز مورد استفاده قرار ميگيرند.
تستها و فرآیندهای زیر ممکن است مورد استفاده قرار گیرند:
- معاینه فیزیکی و سابقه خانوادگي: به معاینه بدن فرد جهت بررسی علائم عمومی سلامت او از قبیل علائم بیماری، شامل تورم و یا هر چیز غیرمعمول دیگر اطلاق میشود. پیشینه سلامت بیمار و بيماريهاي قبلی او و درمان آنها نیز مورد بررسی قرار میگیرد.
- معاینه عصبی: به یک سری سؤالها و آزمایشها براي بررسی مغز، نخاع و عملکرد اعصاب گفته میشود. این معاینه وضعیت ذهنی فرد، هماهنگی و توانایی در راه رفتن بهطور طبیعی، و اینکه عضلات، حسها و عکسالعملها چگونه عمل میكنند را مورد بررسی قرار ميدهد. به این معاینه ممکن است اسامی Neuro Exam و یا Neurologic Exam نیز اطلاق شود.
- آزمون نشانگر تومور سرم خون: فرآیندی است که در آن نمونهای از خون بررسی میشود تا به اندازهگیری مقدار مواد خاصی که توسط اعضا، بافتها و یا سلولهای تومور در بدن آزاد میشوند بپردازند.
هنگاميكه مواد خاصی در میزان زیاد در خون یافت شود میتواند مربوط به انواع خاصی از سرطان باشند. این علائم نشانگر تومور نامیده میشوند.
- امآرآی(MRI)-تصویربرداری تشديد مغناطیسی- همراه با گادولینیم: فرآیندی است که طی آن از یک آهنربا، امواج رادیویی، و یک کامپیوتر جهت عکسبرداری دقیق از مغز و نخاع استفاده میشود. مادهای به نام گادولینیم به داخل ورید تزریق میشود. گادولینیم در اطراف سلولهای سرطانی جمع شده و باعث میشود که آنها در عکس واضحتر شوند. این فرآیند همچنین NMRI نامیده میشود.
- سیتیاسکن(Cat Scan): فرآیندی است که طی آن عکسهای دقیقی از داخل بدن و از زوایای مختلف گرفته میشود. تصاویر توسط کامپیوتري که به یک دستگاه اشعه ایکس متصل است گرفته میشود. ممکن است نوعي مادة رنگي نیز به داخل ورید تزریق شده و یا به بيمار خورانده شود تا کمک کند که اعضا و بافتها واضحتر نشان داده شوند. این فرآیند همچنینComputed Tomography, Computerized Tomography , Computerized Axial Tomography نامیده میشود.
- آنژیوگرام: فرآیندی است که طی آن رگهای خونی و جریان خون در مغز مورد بررسی قرار میگیرد. مادة رنگي حاجب به داخل رگ خونی تزریق میشود. همانطور که رنگ حاجب در درون رگ خونی حرکت میكند عكسهايي با اشعه ایکس جهت بررسی وجود هرگونه مانع و انسداد گرفته میشود.
- PET اسکن: فرآیندی است که جهت پیدا کردن سلولهای تومور بدخیم استفاده میشود. میزان کمی گلوکز رادیواکتیو به داخل ورید تزريق میشود. اسکنر PET در اطراف بدن چرخیده و عکسهایی از قسمتهاي که در آن گلوکز استفاده شده است ميگیرد. سلولهای تومور بدخیم در عکسها واضحتر نشان داده میشود، زیرا که آنها فعالتر بوده و میزان گلوکز بيشتری را در مقایسه با یک سلول طبیعی به خود جذب میکنند.
بسیاری از تومورهای مغزی در دوران کودکی تشخیص داده شده و با جراحی برداشته میشوند.
اگر پزشکان فکر کنند که تومور مغزی در فرد وجود دارد، یک نمونهبرداری جهت برداشتن نمونهای از بافت صورت میگیرد. برای تومورهای مغزی، نمونهبرداری از طریق برداشتن قسمتی از جمجمه و استفاده از سوزنی جهت برداشتن نمونهای از بافت صورت میگیرد. آسیبشناس براي پیدا کردن سلولهای سرطانی به بررسی بافت مورد نظر در زیر میکروسکوپ میپردازد. اگر سلولهای سرطانی یافت شوند، پزشک ممکن است تا آنجا که امکان دارد تومور را بهصورت بیخطر در طی همان جراحی خارج سازد. آسیبشناس سلولهای سرطانی را جهت پیبردن به نوع و درجه تومور مغزی هم مورد بررسی قرار میدهد. درجه تومور بستگی به این دارد که سلولهای سرطانی تا چه حد در زیر میکروسکوپ غیرطبیعی به نظر رسیده و تومور تا چه حد سرعت رشد و گسترش دارد.
ممکن است آزمایشهاي زیر بر روی نمونه برداشته شده صورت گیرد:
- مطالعه IHC (ایمونوهیستوشیمیایی): یک نوع آزمون آزمایشگاهی است که طی آن مادهای از قبیل یک آنتیبادی، رنگ، و یا رادیوایزوتوب به نمونه بافت سرطانی اضافه میشود تا آنتیژنهای خاصی مورد آزمایش قرار گیرد. این نوع مطالعه جهت یافتن تفاوت بین انواع مختلف سرطان استفاده میشود.
- ميكروسكوپ نوري و میکروسکوپ الکترون: آزمونی آزمایشگاهی است که طی آن سلولهای داخل نمونه بافت زیر یک میکروسکوپ معمولی بسیار قوی بررسی میشود تا تغییرات خاصی در درون سلولها مورد مطالعه قرار گیرد.
- تحلیل ژنتیک سلولی: آزمونی آزمایشگاهی است که طی آن سلولهای داخل نمونه بافت در زیر یک میکروسکوپ بررسی ميشود تا تغییرات خاص در کروموزومها مورد مطالعه قرار گیرد.
برخی تومورهای مغزی و نخاعي در دوران کودکی توسط آزمایشهاي عکسبرداری تشخیص داده میشوند.
برخی اوقات بهدليل محلی که تومور در مغز و یا نخاع تشکیل شده، نمونه برداری و یا جراحی نمیتواند بدون خطر باشد. این تومورها براساس نتایج بهدست آمده از آزمایشهاي عکسبرداری و دیگر فرآیندها تشخیص داده میشوند.
عوامل خاصی بر بهبودی تأثیر میگذارند.
بهبودی بستگی به موارد زیر دارد:
- اینکه آیا هیچگونه سلولهای سرطانی بعد از عمل جراحی باقی ماندهاست.
- نوع تومور.
- محل تومور.
- سن کودک.
- اینکه آیا تومور تازه تشخیص داده شده است و یا عود كرده است (برگشته است).
دکتر لیلا بیدکی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی