سردرد تنشي
يك نوع سردرد خيلي شايع است كه اغلب در اواخر عصر شروع مي شود وممكن است با نزديك
شدن به پايان روز بدتر شود. سردرد تنشي اگر چه ايجاد ناراحتي مي كند ولي معمولاً
مشكلات جدي ايجاد نمي كند.
علل سردرد
تنشي چيست؟
1)كشش
عضلاني:سر درد تنشي اغلب در اثر کشش عضلانی (سفتي) در سر يا گردن ايجاد مي شود. اين عضلات مي تواند در موقعي كه
شما احساس استرس،اضطراب يا ناراحتي مي كنيد، سفت شوند.(استرس هيجاني). نگه داشتن
سر در يك موقعيت به مدت طولاني همچنين مي تواند موجب سفتي عضله شود.
2) آرتريت
تمپورال:مشكلات مفصل فكي –گيجگاهي مي تواند باعث سردرد تنشي شود. مفصل فكي
–گيجگاهي جايي است كه فك به جمجمه در جلوي گوش اتصال مي يابد. ساييدن دندان يا
مشكلات ديگر فكي ودنداني ميتواند باعث سردرد تنشي شود.
عوامل
ديگري كه مي تواند باعث سردرد تنشي شود شامل: 3)خستگي وجمع كردن مداوم چشم 4)وضعيت
قرار گيري بد 5) عدم استراحت كافي 6)نخوردن غذا وتشنگي. 7)يك صدمه (مانند جراحت
گردن ناشي از تصادف )يايك بيماري مي تواند موجب سر درد تنشي شود. 8) گاهاً سردرد
به وسيله يك مشكل خواب ايجاد مي شود مانند آپنه خواب (دوره كوتاه قطع تنفس در حين
خواب ).
علائم سر
درد تنشي چيست؟
بيمار ممكن
است درد ثابت،مبهم و يا ضرباندار در بالاي چشمها ويا در پشت سر احساس كند . درد
ممكن است به تمام سر گسترش يافته ويا به سمت پايين وبه گردن وشانه حركت كند .عضلات گردن يا شانه ممكن است سفت شود وبيمار احساس كند كه يك نواري به دور
سرش پيچيده شده كه آنرا رابشدت مي فشارد.سر درد تنشي ممكن است در معرض نور و
سروصداي زياد بدتر شود .درد معمولاً در عرض چند ساعت بعد از درمان بهبود مي يابد
(مانند درمان دارويي وگرما).
سردرد تنشي
چگونه تشخيص داده مي شود؟
تاريخچه
ومعاينه:گرفتن تاريخچه از طرف درمانگر مهم بوده ومعاينات عصب شناختي(نورولوژيك)
براي چك كردن مغز واعصاب ممكن است انجام شود. ثبت روند سر درد :ثبت و دنبال كردن
روند سردرد كمك كننده است. بايستي شروع واتمام سر درد نوشته شود.موقعي كه سر درد شروع مي شود در حال
انجام چه كاري هستيد و علائم آن چيست.هر چه كه 24 ساعت قبل از سردرد مي خوريد ومي
نوشيد يادداشت كنيد.درد را چگونه احساس مي كنيد .محل آن كجاست وچگونه درد بدتر مي
شود .ليستي از چيزهايي كه باعث بهبودي يا عدم بهبودي علائم مي شود را تهيه كنيد.
اين ثبتها به شما كمك ميكند كه ياد بگيريدچه چيزي ميتواند سردرد شما را شروع كند
وچه چيزهايي به بهبودي آن كمك مي نمايد.
بررسيهاي
تشخيصي:
اگر دفعات
سر درد شمابيشتر و يا درد خيلي شديد است ممكن است نيازبه بررسي باشد. بررسي تشخيصي
مي تواند به پزشك كمك كندكه مطمئن شود ، سردرد شما به وسيله يك مشكل جدي ايجاد
نشده است .اين آزمايشات ممكن است شامل MRI يا CTSCan
( سي تي اسكن) براي چك كردن عروق خوني وبافتهاي مغز باشد.اگر اغلب، شما با سردرد
ازخواب بيدار مي شويد ،شما نياز به بررسي در حين خواب داريد.بررسي حين خواب مي
تواند به اطمينان از اينكه شما مشكلي در مدت خواب نداريد كمك كند. سردرد تنشي
چگونه پيشگيري ودرمان مي شود؟ عواملي كه مي تواند باعث پيشگيري ودرمان سردرد شود
شامل:
كاربرد
گرما يا سرما:بكار بردن كيف آب سرد يا گرم بر روي ناحيه سردرد، ممكن است درد شما
را كاهش دهد.گرما مي تواند براي كاهش درد و سفتي عضلاني در جاي ديگر بدن نيز مورد
استفاده قرار گيرد .از يك تشك گرم شونده(بادرجه كم) يا كيف آب گرم يا دوش آبگرم
استفاده كنيد.مستقيماً روي كيف آب گرم يا تشك گرم شونده نخوابيد زيرا موجب سوختگي
ميشود .كيف آب سرد ممكن است باعث كاهش سردرد شما شود .يخ را در داخل كيسه پلاستيكي
قرار داده وآنرا را با حوله بپوشانيد و روي ناحيه درد به مدت 20دقيقه يا بيشتر تا
موقعي كه نياز است قرار دهيد.كيف آب يخ را مستقيماً روي محل درد نگذاريد زيرا موجب
سرما زدگي مي شود. *از فشار به چشم خودداري كنيد:از فشار آوردن به چشم براي ديدن
يا خواندن استفاده نكنيد. مطمئن شويدكه نور كافي در موقع خواندن يا انجام كاري
داريد .معاينه چشمي ساليانه داشته باشيد و موقي كه نياز داريد از عينك استفاده
كنيد .
سالم زندگي
كنيد :داشتن عادات بهداشتي (سلامتي) مي تواند شما را در مقابله با استرس وكاهش
احتمال سر درد وبيماري ياري كند .چندين راه زندگي سالم عبارتند از : تغيير در
تغذيه :عادت كم خوردن وخوردن غذاهاي معين ميتواند باعث سردرد بعضي افراد شود.
غذاهاي سالم از هر پنج گروه تغذيه اي بخوريد كه شامل ميوه، سبزيجات،نان،محصولات
لبني،گوشت وماهي است.خوردن غذاهاي سالم موجب مي شود كه احساس بهتر وانرژي بيشتري
داشته باشيد. *الكل ننوشيد ويا بيش از مقدار تجويز دارو مصرف نكنيد .خوردن الكل
ممكن است موجب مشكلات خواب ،احساس افسردگي وافزايش استرس شود .اين مي تواند باعث
شروع سر درد هاي تنشي شده ويا آنها را بدتر كند .الكل وبعضي از داروها موجب اعتياد
مي شود . اين بدين معني است كه شما نمي توانيد مصرف آنرا بدون كمكهاي تخصصي متوقف
كنيد. مصرف خيلي زياد دارو هر چند كه تجويز شده باشد مي تواند مشكلات جسمي
(سلامتي) جدي شود.
ورزش: يك
برنامه ورزش طبيعي را براي كاهش تنش واحساس استرس شروع كنيد.يك پياده روي 20 دقيقه
اي در روز 3تا4روز در هفته مفيد است.ورزش همچنين قلب را قوي كرده وفشار خون را
كاهش مي دهد وشما را سالم نگه مي دارد.
كشيدن
سيگار را متوقف كنيد: براي ترك سيگار هرگز دير نيست.علاوه بر بدتر كردن سر درد
،كشيدن سيگار احتمال حمله قلبي ،بيماري ريه وسرطان را افزايش مي دهد.
درمان
دارويي: داروهاي ضددرد غيراستروئيديNSAIDS) (نظير آسپرين ،ايبو پروفن و ناپروكسن همچنين استامينوفن براي
درمان سردرد تنشي استفاده مي شود.علاوه براين طبق تحقيقات جديد اثر فرآورده هاي
موضعي اسانس نعنا فلفلي منتا (لوسيون منتا)روي سردردهاي تنشي به اثبات رسيده است.
در بيمارانی که سر درد تنشی را مدتهای مديد دارند داروهای آميتريپتلين با دوز کم
را بعنوان داروی پيشگيری از سر درد توصيه کرده اند. مکانيزمهای تأثير لوسيون
نعنافلفلي منتا در درمان سردرد تنشی عبارتند از: * تحريک گيرنده هاي سرما و در
نهايت متوقف كردن تحريکات درد از طريق فيبرهای نوع C * شل‌کردن عضلات * افزايش جريان خون مويرگهای سطحی * کاهش حساسيت
به درد * تأثير بر وضعيت روحی ـ بر اساس نتايج حاصل از کارآزمايي بالينی انجام
شده، استفاده از محلول موضعی منتا، با ايجاد عوارض جانبی همراه نبوده و مسلماً
عوارض مسکن‌های خوراکی را ندارد. ـ مصرف ترکيبی محلول موضعی منتا و استامينوفن
دارای اثرات تجمعی ضددرد همراه با کاهش محسوس ناتوانی‌های ناشی از سردرد می‌باشد.
نكات مهم:
*كودكان ونوجوانان بعلت خطر بروز سندرم ريReye”s syndrome نبايد براي تسكين درد يا تب(سردرد) از آسپرين استفاده كنند) سندرم
ري بيماري عصبي است كه منجر به كما و حتي مرگ مي شود) *بيمارانيكه مشكل شنوايي و
يا اختلال تعادل دارند نبايد آسپرين مصرف كنند. *افراديكه وارفارين(داروي رقيق
كننده خون) مصرف مي كنند نبايد بدون تجويز پزشك آسپرين يا داروي ضدالتهاب
غيرآسپرينيNSAIDS استفاده كنند.
پيشگيري:
*عضلاتتان را شل كنيد: سفتي عضلاني مخصوصاً در شانه ها وگردن ميتواند سردرد را
شروع كند .از نشستن طولاني در حين انجام كاري نظير خواندن ،دوختن ويا كار با
كامپيوتر پرهيز كنيد.اگر شما با درد عضلات گردن وشانه بيدار شويد،ممكن است نياز به
داروهاي مختلف داشته با شيد. راههاي ديگر براي تسكين سفتي گردن شامل ورزشهاي شل
كننده عضلات وماساژ است. *متناوباً عضلات يك ناحيه بدن شل وسفت كنيد .براي مثال
وقتي شما شانه هايتان را كشيده ايد ، مي توانيد آنها را به طرف گوشهايتان بالا
ببريد .تا آنجا كه ممكن است عضلاتتان را سفت كنيد.سپس به طور كامل شانه هايتان را
شل كنيد.اين را چند مرتبه تكرار كرده وآنرا بر روي نواحي ديگرانجام دهيد.
ماساژ:نواحي
دردناك وسفت را در گردن پيدا كرده و اين نواحي را با نوك انگشتتان فشار دهيدوسپس
به آرامي به صورت حركت دوراني آنرا مالش دهيد. *استرس واستراحت:استرس علت خيلي
شايع بسياري از سر دردهاست.تا آنجا كه مي توانيد از استرس پرهيز كنيد .راههاي
جديدي را براي ريلاكس شدن مانند تنفس عميق،تمركز ،شل كردن عضلات و موسيقي ياد
بگيريد .عدم داشتن خواب كافي موجب سردرد تنشي مي شود ،به حد كافي استراحت كرده ودر
موقع سردرد در اتاق ساكت وتاريك استراحت كنيد.
منبع:تحقیقات
دکتر لیلا بیدکی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی